Kỳ họp thứ sáu, Quốc hội khóa XV vừa khép lại, cử tri và nhân dân cả nước đánh giá cao tinh thần làm việc của các đại biểu Quốc hội. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, vào cuộc từ sớm, từ xa ngay từ đầu nhiệm kỳ, cử tri, nhân dân tin tưởng vào những quyết sách, chủ trương tại nghị trường Quốc hội sẽ nhanh chóng đi vào cuộc sống.

Tại kỳ họp này, Quốc hội khóa XV đã thông qua những dự án luật quan trọng, nhiều quyết sách lớn, đáp ứng yêu cầu từ thực tiễn, tháo gỡ khó khăn, phục hồi đà tăng trưởng, thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội năm 2023, chuẩn bị tiền đề vững chắc cho năm 2024.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ bên hành lang Hội trường Diên Hồng.

Kết quả phiếu tín nhiệm thể hiện dấu ấn của một Quốc hội đổi mới toàn diện, hành động quyết liệt, hiệu quả, rõ ràng.

Theo PGS, TS Nguyễn Thế Kỷ, Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương, lá phiếu thăm dò tín nhiệm như một tấm gương phản chiếu hình ảnh của những người đứng đầu các cơ quan công quyền. Nếu như người nào nhận nhiều phiếu tín nhiệm cao thì chứng tỏ họ đã có nhiều cố gắng, làm việc gương mẫu, đạt hiệu quả, được nhiều người ghi nhận. Những người nhận không nhiều phiếu tín nhiệm cao chắc đều có sự băn khoăn nhất định với câu hỏi vì sao mình chưa được tín nhiệm cao, do năng lực, uy tín hay còn những lý do nào khác. Với những người có phiếu tín nhiệm thấp, chắc chắn đó là những tín hiệu đáng lo lắng để họ phải xem xét lại mình, năng lực, trách nhiệm của mình để phải phấn đấu nhiều hơn. Đây vừa là đánh giá, vừa là cuộc giám sát để tạo ra sự ghi nhận chính xác hơn, để bản thân người tín nhiệm thấp khắc phục hạn chế, nhược điểm.

Sự gắn bó mật thiết giữa Quốc hội với nhân dân sẽ tạo niềm tin để Quốc hội gần dân, sát dân và đi vào thực tiễn.

Việc Quốc hội lấy phiếu tín nhiệm đối với các chức danh do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn vào ngày 23-10-2023 cho thấy sự đổi mới toàn diện của Quốc hội khóa XV, có thể coi đó như là hoạt động giám sát cần thiết, hiệu quả, tác động mạnh mẽ đến hoạt động của cả bộ máy Nhà nước theo hướng chất lượng, chuyên nghiệp, vì nước, vì dân.

TS Nguyễn Thị Hường, nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Khoa học Hành chính, Học viện Hành chính Quốc gia cho rằng: Hoạt động lấy phiếu tín nhiệm các chức danh do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn thể hiện tính dân chủ, khách quan trong việc thực hiện hoạt động giám sát của Quốc hội, đây cũng là hoạt động nhằm khẳng định vai trò, vị thế và quyền lực của Quốc hội, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước.

Bà Phan Thị Khoát (xã An Ninh, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam) năm nay hơn 80 tuổi thì bày tỏ: "Quốc hội bây giờ dân chủ, cởi mở hơn. Người được chất vấn am hiểu vấn đề, đã nói hộ cho cử tri chúng tôi nhiều băn khoăn. Tôi là một nhà giáo nghỉ hưu nên tôi quan tâm đến vấn đề giáo dục. Bây giờ tình trạng thiếu giáo viên, rồi nạn bạo lực học đường, sách giáo khoa, chương trình giáo dục... còn nhiều bất cập. Tôi thấy các đại biểu Quốc hội đã chất vấn Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo rất đúng những vấn đề mà cử tri cả nước quan tâm. Qua đó có các giải pháp tháo gỡ triệt để, tránh tồn tại kéo dài".

Các phiên chất vấn và trả lời chất vấn tại các kỳ họp Quốc hội khóa XV, đặc biệt trong Kỳ họp thứ sáu đã kết thúc tốt đẹp sau 2,5 ngày làm việc, với phạm vi nội dung rất rộng, liên quan đến 21 lĩnh vực, gồm những vấn đề lớn, quan trọng, phản ánh mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh.

Đây là lần đầu trong nhiệm kỳ khóa XV và là lần thứ tư kể từ khi Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân năm 2015 có hiệu lực, Quốc hội tiến hành chất vấn các thành viên Chính phủ, trưởng ngành về việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội khóa XIV và từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV đến hết Kỳ họp thứ tư về giám sát chuyên đề, về chất vấn đối với các lĩnh vực. Điều này thể hiện Quốc hội ngày càng hoạt động đi vào thực chất, hiệu lực, hiệu quả.

Đoàn giám sát của Quốc hội làm việc với Trung tâm Điều độ hệ thống điện Quốc gia (A0), Tập đoàn Điện lực Việt Nam.

Nêu vấn đề đại biểu Quốc hội nên thể hiện trách nhiệm và giám sát như thế nào với những chất vấn của mình, PGS, TS Bùi Hoài Sơn (đại biểu đoàn TP Hà Nội, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội) cho rằng: Đại biểu Quốc hội đại diện cho ý chí, nguyện vọng của cử tri nên phải thể hiện trách nhiệm của mình trong các chất vấn. Để làm tốt nhiệm vụ ấy, các đại biểu cần phải thực sự hiểu rõ vấn đề. Trước khi đặt câu hỏi hoặc đưa ra chất vấn, đại biểu cần nghiên cứu kỹ về vấn đề, từ đó, đặt câu hỏi chất vấn để không chỉ yêu cầu thông tin cơ bản mà còn làm rõ các khía cạnh khác nhau của vấn đề. Thêm vào đó, đại biểu cần theo dõi việc triển khai các biện pháp, giải pháp sau khi chất vấn, đánh giá kết quả và thông báo cho cử tri. Thông tin từ các cuộc chất vấn cần được chia sẻ với cử tri, giúp họ hiểu rõ về vấn đề quan trọng, từ đó cũng đánh giá chính xác, khách quan hoạt động của đại biểu.

Quan tâm đến hoạt động giám sát chuyên đề, đại biểu Hoàng Minh Hiếu (đoàn Nghệ An, Ủy viên Thường trực Ủy ban Pháp luật của Quốc hội) cho rằng cần tiếp tục nghiên cứu để việc gắn kết giữa hoạt động giám sát chuyên đề với việc thực hiện các chức năng lập pháp, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước. Theo đó, những kết quả giám sát cần được xem là kết quả đầu vào quan trọng của hoạt động lập pháp, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.

Tiến sĩ Luật học Trần Công Trục cho rằng: Các buổi chất vấn có thể cải thiện trong từng kỳ họp, thậm chí là từng phiên họp. Tuy nhiên, vẫn còn một số chất vấn chung chung, chưa đúng điều cấp thiết mà nhân dân mong muốn.

Theo ông Trần Công Trục, các đại biểu làm tốt cần được biểu dương nhưng nếu họ làm chưa tốt, không tốt thì đề nghị Quốc hội cho miễn nhiệm vì để kéo dài sẽ ảnh hưởng đến công việc, lòng tin của nhân dân.

“Nếu không làm được, chỉ hứa suông, tôi đề nghị họ nên có văn bản từ chức hoặc cương quyết bãi nhiệm, không thể chung chung, ai cũng tốt như ai”, Tiến sĩ Luật học Trần Công Trục nhấn mạnh.

Các đại biểu Quốc hội giám sát về chế độ, chính sách bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Bình.

Chuẩn Đô đốc Đỗ Văn Yên, Phó chính ủy Quân chủng Hải quân, đại biểu Quốc hội tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, Ủy viên Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội khẳng định: Đại biểu Quốc hội và thành viên Chính phủ đều trao đổi trên tinh thần xây dựng, đối thoại để làm rõ các vấn đề. Các phiên chất vấn đều làm nóng nghị trường, giải quyết thấu đáo, tận gốc những vấn đề Quốc hội đặt ra, thể hiện trách nhiệm lớn, đúng vai, đúng việc. Chính tinh thần này khiến cử tri và nhân dân dễ nắm bắt vấn đề, từ đó tiếp nhận thông tin một cách chính thống và có lòng tin tuyệt đối với Đảng, Nhà nước, Chính phủ. Điều này, còn nói lên rằng các thành viên Chính phủ và đại biểu Quốc hội đã cùng nắm chắc, hiểu sâu, nghiên cứu kỹ các vấn đề cần chất vấn và được chất vấn, xứng đáng với niềm tin và sự kỳ vọng của cử tri cả nước.

Các hình thức giám sát nói chung và chất vấn, tái chất vấn nói riêng là công cụ kiểm soát quyền lực hữu hiệu của Quốc hội. Có thể nói, Quốc hội khóa XV đã tổ chức một kỳ tái chất vấn có quy mô lớn nhất từ trước đến nay, tính khoa học, dân chủ được phát huy cao độ.

TS Nguyễn Thị Hường, nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Khoa học Hành chính, Học viện Hành chính Quốc gia khẳng định: Nội dung chất vấn rất thẳng thắn, cụ thể, trực tiếp đi vào những vấn đề lớn, quan trọng và cả những vấn đề dư luận đang quan tâm. Các đại biểu đã cùng những người được chất vấn nhìn lại kết quả của việc thực hiện các cam kết, phân tích và làm rõ các vấn đề đặt ra, cần phải tiếp tục được giải quyết; lưu ý, nhắc nhở những nhiệm vụ đã được cam kết nhưng chưa thực hiện được đầy đủ hoặc kết quả chưa cao. Chính sự chia sẻ, chất vấn với tinh thần xây dựng đó đã giúp cho Chính phủ và các cơ quan Chính phủ nhìn nhận được rõ vai trò, trách nhiệm và các mục tiêu cần phải được thực hiện trong giai đoạn trước mắt và lâu dài, đồng thời cũng tìm được hướng tháo gỡ, giải quyết các vướng mắc trong quá trình thực hiện các cam kết, những lời hứa trước Quốc hội.

Ấn tượng với các phiên chất vấn tại Quốc hội, cô giáo Nguyễn Thị Hoa, giáo viên Trường THCS và THPT Lương Thế Vinh - Cơ sở Tân Triều (Hà Nội) cho biết: "Qua theo dõi hoạt động Quốc hội thời gian qua, tôi ấn tượng nhất với hoạt động chất vấn của Quốc hội. Rất nhiều đại biểu Quốc hội đã đưa ra những câu hỏi chất vấn về những vấn đề bức xúc của xã hội nói chung và ngành giáo dục nói riêng. Tôi thấy các đại biểu ngày càng thẳng thắn, không né tránh, không vòng vo. Có thể nói, thông qua hoạt động chất vấn, các đại biểu đã “bắt mạch” và “kê đơn” nhiều lĩnh vực, trong đó có ngành giáo dục".

Trong bài phát biểu bế mạc Kỳ họp thứ sáu, Quốc hội khóa XV, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh: Để các luật, nghị quyết của Quốc hội sớm đi vào cuộc sống và phát huy hiệu quả, Quốc hội giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức quán triệt, triển khai các luật, nghị quyết đã được thông qua tại Kỳ họp thứ sáu. Các vị đại biểu Quốc hội sớm báo cáo cử tri cả nước về kết quả kỳ họp, thường xuyên giữ mối liên hệ chặt chẽ, lắng nghe, phản ánh trung thực ý kiến và nguyện vọng của cử tri, nhất là về những vấn đề cấp bách nảy sinh trong thực tiễn, đòi hỏi phải có quyết sách kịp thời, phù hợp; tích cực giám sát việc tổ chức, thi hành Hiến pháp và pháp luật, việc giải quyết các kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của công dân. Các cấp, các ngành nỗ lực thực hiện có hiệu quả các chính sách an sinh xã hội, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, gia đình chính sách, người lao động, người có hoàn cảnh khó khăn.

Khảo sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về đầu tư, xây dựng, quản lý và sử dụng thiết chế văn hóa thể thao tại TP Hà Nội.

Nhìn lại bức tranh tổng thể của các kỳ họp gần đây cho thấy, các đại biểu Quốc hội đã dành nhiều thời gian nghiên cứu tài liệu, tìm hiểu thực tế, tích cực tham gia hoạt động giám sát của Đoàn đại biểu Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội; chủ động tiếp xúc cử tri, nắm bắt thông tin, chủ động theo dõi, giám sát việc trả lời ý kiến, kiến nghị của cử tri, việc thực hiện lời hứa của các thành viên Chính phủ; định kỳ tổ chức tiếp công dân, xử lý, đôn đốc và theo dõi việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân; chủ động chất vấn tại các phiên họp, thể hiện tinh thần trách nhiệm, phản ánh được tình hình thực tiễn, tâm tư nguyện vọng của cử tri và nhân dân.

Xin được mượn lời của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khóa XV để kết thúc cho loạt bài viết này: “Quốc hội các khóa đã luôn luôn nắm vững đường lối, quan điểm và các chủ trương, chính sách của Đảng để thể chế hóa thành luật pháp và vận dụng đúng đắn vào các hoạt động của Quốc hội. Đó là kết quả của sự gắn bó mật thiết giữa Quốc hội với nhân dân, nắm bắt đúng tâm tư, nguyện vọng của nhân dân; lắng nghe và tiếp nhận các ý kiến, kiến nghị xác đáng của cử tri và giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri, làm cho Quốc hội thực sự là cơ quan đại biểu cao nhất, đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân”.