Không dừng lại ở những thành quả ban đầu sau hơn 1 thập kỷ sáp nhập, để vươn vươn mình trở thành một thành phố văn minh, hiện đại, giàu bản sắc văn hóa, Thành phố Hà Nội đang tập trung chỉ đạo thực hiện 3 nhiệm vụ lớn là lập Đồ án điều chỉnh tổng thể Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050; xây dựng Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và hoàn thiện hồ sơ sửa đổi Luật Thủ đô.
Thành phố sẽ tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 5-5-2022 của Bộ Chính trị về “Phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, với 132 nhiệm vụ, đề án thực hiện.
Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 5-5-2022 đã xác định: “Phát triển Thủ đô Hà Nội “Văn hiến - văn minh - hiện đại” là nhiệm vụ chính trị quan trọng đặc biệt trong chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc với tinh thần “Cả nước vì Hà Nội, Hà Nội vì cả nước”; là trách nhiệm, nghĩa vụ của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, của cả hệ thống chính trị; là nhiệm vụ hàng đầu của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Thủ đô Hà Nội”.

Hà Nội - Thủ đô của đất nước mang sứ mệnh rất cao cả và rõ ràng về xây dựng mô hình, kiểu mẫu phát triển kinh tế đi đôi với phát triển văn hóa, kết hợp yếu tố truyền thống dân tộc với yếu tố hiện đại quốc tế, để vừa phát triển Thủ đô, vừa làm động lực phát triển của cả nước và hội nhập quốc tế.

Là một người nước ngoài rất yêu Hà Nội và luôn dành tình cảm đặc biệt cho mảnh đất này. Vì thế, Tiến sĩ Bountheng Souksavatd đã học tiếng Việt và nói thuần thục giọng nói của người Hà Nội.

Bày tỏ cảm nhận về sự phát triển của Hà Nội những năm gần đây, Tiến sĩ Bountheng Souksavatd cho biết: Hà Nội những năm gần đây đã có những bước đột phá ngoạn mục về sự phát triển cả bề rộng lẫn chiều sâu. Bề rộng ở đây là việc Thủ đô Hà Nội được mở rộng địa giới hành chính từ ngày 1-8-2008, còn về chiều sâu phải kể tới hàng loạt các công trình lớn mang tầm thế kỷ đã hình thành cùng với những khu đô thị mới mọc lên nhanh chóng ở phía Tây và Tây Nam thành phố. Hệ thống các trục đường giao thông hiện đại kết nối với 5 khu đô thị vệ tinh. Hệ thống giao thông với những cây cầu xây mới và hiện đại nối hai bờ sông Hồng...

Hệ thống giao thông với những cây cầu xây mới và hiện đại nối hai bờ sông Hồng. Ảnh: Vietnamnet.vn

Tiến sĩ Bountheng Souksavatd đánh giá: Hạ tầng cơ sở và sự phát triển giao thông công cộng là 2 yếu tố song hành. Thủ đô Hà Nội đang làm tốt việc cải tạo và nâng cấp hạ tầng cơ sở (gồm cả hạ tầng cơ sở mang hình thái vật chất và hạ tầng cơ sở mang hình thái phi vật chất) cũng như sự phát triển giao thông công cộng theo hướng hiện đại hóa. Điều đó cũng là lẽ đương nhiên bởi giao thông công cộng – một hệ thống quan trọng và không thể thiếu trong đô thị hiện đại, nơi mà người tham gia giao thông không sử dụng các phương tiện giao thông cá nhân.

Đến với xã Đan Phượng, huyện Đan Phượng, Hà Nội, khi đặt chân lên triền đê với thảm cỏ xanh non mơn mởn; rồi hòa mình vào không gian của sắc màu cỏ cây hoa lá, được hít hà không khí trong lành, phảng phất mùi hương hoa, chúng tôi cảm thấy “Sao trong tâm ta thấy bình yên/Một Hà Nội rất thân quen… Hà Nội nhẹ nhàng ấm áp/Dịu dàng đậm chất thơ/Một ngày xa, một cảm giác, lòng chợt nhớ”.

Những năm gần đây, xã Đan Phượng đã tích cực xây dựng không gian văn hóa, không gian mang tính cộng đồng, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa, vui chơi của địa phương. Trong đó, thế hệ đoàn viên thanh niên của xã là lực lượng xung kích trong việc xây dựng môi trường, cảnh quan, không gian ngày càng xanh, sạch, đẹp.

Là một trong những đoàn viên tích cực hưởng ứng phong trào xây dựng cảnh quan môi trường của xã, em Nguyễn Thị Huyền Trang-Bí thư Đoàn thanh niên xã Đan Phượng, huyện Đan Phượng, Hà Nội cho biết: Đoàn thanh niên xã được đảng ủy, chính quyền địa phương và nhân dân giao cho phụ trách 10 tuyến đê để trồng hoa. Trước đây, tuyến đê của xã chứa đựng rất nhiều rác thải. Được sự chỉ đạo, ủng hộ của Đảng ủy, UBND, chính quyền cũng như toàn thể nhân dân đồng lòng. Những ngày toàn dân ra quân để cải thiện toàn diện tuyến đê lên đến hơn 200 người tham gia. Từ phong trào đó, mọi người có cái nhìn toàn diện hơn về xây dựng con người kiểu mẫu cũng như xây dựng nếp sống thanh lịch và văn minh.

Cảnh quan môi trường xanh, sạch đẹp và tuyến đê hoa ở xã Đan Phượng, huyện Đan Phượng, Hà Nội.

Đống Đa là một trong những quận nội thành nổi tiếng với những lễ hội độc đáo và bảo tồn giá trị văn hóa phi vật thể của Thăng Long-Hà Nội. Mùa lễ hội năm nay, lễ hội chùa Láng được phục dựng hoàn toàn, tái hiện đầy đủ các nghi thức văn hóa độc nhất vô nhị của đất và người vùng Kẻ Láng. Để tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống, tưởng nhớ công lao to lớn của Đức Thiền sư Từ Đạo Hạnh-một nhà sư nổi tiếng trong lịch sử Phật giáo Việt Nam. Lễ hội chùa Láng được tổ chức từ mồng 6 đến 8-3 (Âm lịch). Nét độc đáo của lễ hội là nghi thức rước kiệu Thánh qua sông Tô Lịch cùng nhiều trò chơi dân gian đặc sắc, mang đậm tính truyền thống Bắc Bộ như thi thổi cơm, đấu cờ người, bịt mắt đập niêu. Lễ hội chùa Láng là lễ hội mùa xuân của cả một vùng gồm nhiều làng ở hai bên bờ sông Tô Lịch. Với những giá trị đó, lễ hội chùa Láng đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia năm 2019.

Lễ hội kỷ niệm Chiến thắng Ngọc Hồi-Đống Đa và Lễ khai xuân 2023 tại Hoàng thành Thăng Long.

Bày tỏ cảm xúc khi được tham gia lễ hội này, chị Đỗ Thị Thanh, quận Đống Đa, Hà Nội chia sẻ: Tôi chưa từng được tham dự một lễ hội nào mà cảm thấy háo hức, mỗi góc phố được trang hoàng lộng lẫy, các mâm cỗ, hoa quả… để dâng lên Đức Thiền sư Từ Đạo Hạnh được người dân chuẩn bị chu đáo, cẩn thận. Đây là một trong những lễ hội để lại dấu ấn đặc biệt với tôi.

Nhắc đến Hà Nội không thể không nói đến quận Hoàn Kiếm-một trong những quận trung tâm của Thủ đô Hà Nội luôn tấp nập khách tham quan cả trong và ngoài nước. Có thể nói, diện mạo của Thủ đô trong mắt du khách trong và ngoài nước được thể hiện phần lớn tại quận Hoàn Kiếm. Cùng với phố đi bộ đặc trưng, du khách đến với Hà Nội có thể tìm hiểu đất nước, con người, văn hóa, các lễ hội ẩm thực truyền thống địa phương quanh hồ Hoàn Kiếm.

Nhà thiết kế Vũ Lan Anh (giữa) cùng Ban tổ chức và các người mẫu trình diễn Bộ sưu tập “Hương Sen” tại Hoàng thành Thăng Long dịp Trung thu 2023. Sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố hiện đại và truyền thống trên những tà áo dài đã tạo nên bộ sưu tập với những thiết kế mang đặc trưng riêng đầy tính nghệ thuật.

Hoa sen luôn là nguồn cảm hứng vô tận trong những thiết kế của Vũ Lan Anh (La Sen Vũ). Trên những tà áo dài đậm chất truyền thống, nhà thiết kế Vũ Lan Anh đã thể hiện hình ảnh hoa sen mang nhiều dáng vẻ khác nhau, mềm mại, cứng cáp, uyển chuyển…từ hình ảnh hoa sen với nét tả thực sống động đến những đóa sen mang tính biểu tượng trong điêu khắc và kiến trúc Việt Nam. Các mẫu thiết kế được cắt may theo phom dáng truyền thống, nhấn nhá thêm chút cách điệu tay xòe, cup ngực tạo nên sự tươi mới cho bộ sưu tập.

Đại sứ Nga tại Việt Nam G.S.Bezdetko đang sinh sống và làm việc ở Hà Nội chia sẻ: “Trong giai đoạn hiện nay thành phố đang được mở rộng một cách năng động, biến thành một đại đô thị hiện đại với những đại lộ rộng rãi, những khu nhà ở tiện nghi, những trung tâm doanh nghiệp và thương mại, các vùng công viên xanh. Hơn nữa Hà Nội vẫn giữ được sắc màu chỉ đặc trưng cho thành phố này và mối liên kết không ngừng với lịch sử hàng ngàn năm của nó”, Đại sứ Nga tại Việt Nam G.S.Bezdetko nhấn mạnh.

Hà Nội- trái tim của cả nước. Vì thế, Đảng và Nhà nước cũng như các chủ trương, quyết sách của Thành ủy và UBND TP Hà Nội đối với xây dựng Thủ đô “Văn hiến-văn minh-hiện đại” ngày càng được quan tâm, định hướng phát triển. Không chỉ có Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 5-5-2022 của Bộ Chính trị mà còn có Luật Thủ đô (sửa đổi), đã được góp ý hoàn thiện tại hàng loạt hội nghị, hội thảo đã được tổ chức và dự kiến được trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại kỳ họp thứ 6 diễn ra vào tháng 10 sắp tới. Điều này cho thấy đường lối, luật pháp, chủ trương và các quyết sách đó tất nhiên sẽ tác động vào đạo đức, lối sống, văn hóa và định hướng giá trị; hướng vào các khía cạnh chủ yếu nhằm định hướng sự vận động, phát triển đúng đắn của văn hóa và con người Thủ đô Hà Nội; cụ thể là định hướng vào các giá trị chuẩn có tính nền tảng là giàu đẹp, văn minh, thanh lịch, hiện đại và tiêu biểu cho cả nước.

Văn hóa và con người Thủ đô Hà Nội không chỉ hướng tới các giá trị hiện đại, tân tiến mà còn là những con người hiểu, gìn giữ, bảo tồn và phát huy các giá trị truyền thống hướng tới phát triển kinh tế - xã hội bền vững của Thủ đô trong giai đoạn hiện nay.

Điều được nhiều người dân quan tâm nhất trong việc sửa đổi Luật Thủ đô chính là việc mở ra cơ chế tối ưu để huy động được sự tham gia, chung sức của nhiều bên như: Nhà quản lý, nhà quy hoạch, chuyên gia, cộng đồng người yêu di sản… vào quá trình tạo nên một đô thị trung tâm hiện đại xứng tầm. Đặc biệt, để thu hút các nhà đầu tư phải thông qua việc tạo ra những tiềm năng kinh tế chung quanh các mô hình chuyển đổi.

Dự thảo mới nhất của Luật Thủ đô gồm 6 chương, 59 điều (tăng hai chương, 32 điều so Luật Thủ đô năm 2012 hiện hành); có 9 nhóm chính sách mang tính đặc thù, vượt trội, phục vụ cho sự nghiệp xây dựng, phát triển Thủ đô của cả nước. Luật Thủ đô là công cụ pháp lý quan trọng nhất để bảo tồn và phát triển Hà Nội hiện đại nhưng vẫn giữ được nét truyền thống.

Những năm qua, Hà Nội luôn thống nhất nhận thức và hành động, luôn xác định
văn hóa là trung tâm trong chính sách phát triển, không chỉ là mục tiêu, động lực mà còn là sức mạnh nội sinh, nguồn lực quan trọng phát triển Thủ đô trong bối cảnh hội nhập quốc tế, toàn cầu hóa. Với tiềm năng, lợi thế trong việc phát triển sức mạnh nền văn hóa, mong muốn hướng tới xây dựng diện mạo, môi trường văn hóa mới cho Thủ đô Hà Nội, Hà Nội đã trở thành thành phố đầu tiên của cả nước, một trong ba Thủ đô đầu tiên của khu vực Đông Nam Á nằm trong Mạng lưới các Thành phố sáng tạo của UNESCO vào năm 2019.

TS Đỗ Thị Liên Vân, Phó trưởng phòng Nghiên cứu Văn hóa - Xã hội, Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội phát biểu tại Hội thảo khoa học “Phát huy các giá trị và nguồn lực văn hóa xây dựng Thủ đô “Văn hiến-văn minh-hiện đại” khẳng định: Đại hội Đảng bộ Thành phố lần thứ XVII đã lựa chọn xây dựng Nghị quyết chuyên đề “Phát triển Công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” làm bước đột phá trong phát triển văn hóa Thủ đô. Hà Nội luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi nhằm nâng tầm cho lĩnh vực sáng tạo thiết kế, nâng cao nhận thức, gắn kết cộng đồng để từng bước hiện thực hóa các sáng kiến và xây dựng hình ảnh Hà Nội - Thủ đô sáng tạo.

Sự kiện UNESCO ghi danh Hà Nội là thành viên Mạng lưới các “Thành phố sáng tạo” trong lĩnh vực thiết kế càng khẳng định nỗ lực của Hà Nội trong việc lấy truyền thống văn hóa, nguồn lực văn hóa và sáng tạo văn hóa làm nền tảng cho quá trình phát triển thành phố bền vững. Hiện tại, các không gian sáng tạo - một thành tố cốt yếu để phát triển Thành phố sáng tạo, đang hiện diện ngày một nhiều, giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa bảo tồn và phát triển, duy trì và tạo ra bản sắc cho đô thị. Chỉ có khai thác giá trị truyền thống, đặt trong thời đại mới, chúng ta sẽ có một nền tảng vững chắc để xây dựng “Thành phố sáng tạo” theo đúng yêu cầu của UNESCO nhưng vẫn giữ được bản sắc của đô thị sáng tạo Thăng Long - Hà Nội trong suốt hơn nghìn năm qua.

Trung thu 2023 tại phố cổ Hà Nội.

Trong một lần trả lời phỏng vấn báo chí, trước câu hỏi, mong ước Hà Nội sẽ là một Thăng Long của thời hiện đại, hay nói cách khác là một trung tâm văn hóa, hay một đô thị hiện đại, năng động về kinh tế, đồng chí Phạm Quang Nghị, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Bí thư Thành ủy Hà Nội đã khẳng định: Với Hà Nội, có lẽ không nhất thiết phải phấn đấu dẫn đầu về mặt kinh tế mặc dù cũng rất cần chú trọng phát triển kinh tế. Cái Hà Nội cần có chính là phải mạnh, phải dẫn đầu về văn hóa, mà văn hóa ở đây hiểu theo nghĩa rộng là cuộc sống, lối sống, là trật tự, kỷ cương, là văn minh, thanh lịch, hiện đại. Cần phải coi kỷ cương pháp luật cũng là văn hóa, thứ văn hóa mà người ta phải mất hàng trăm năm rèn giũa mới có được, đó là thứ văn hóa tôn trọng mọi người để được mọi người tôn trọng mình. Trong hai mục tiêu kinh tế và văn hóa, theo tôi, cả hai đều cần, nhưng hỏi cái gì quan trọng hơn, với thủ đô Hà Nội, văn hóa quan trọng hơn.

PGS, TS Nguyễn Chí Mỳ, nguyên Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội cho rằng: Đường lối, luật pháp, chính sách của Đảng, Nhà nước và quyết sách của thành phố Hà Nội có sức tác động mạnh mẽ vì được xây dựng từ sự tổng kết thực tiễn hoạt động của hàng triệu người lao động Thủ đô.

Đánh giá về hướng phát triển của Thủ đô Hà Nội trong tương lai, Đại sứ Nga tại Việt Nam G.S.Bezdetko cho biết: Cũng như các thành phố lớn trên thế giới, Hà Nội vẫn có cơ hội trở thành một thành phố sạch, xanh và hiện đại – một thành phố đích thực của tương lai. Như tôi hiểu, ngay hôm nay đã nhiều thứ được làm cho việc này. Các công nghệ hiện đại đang được ứng dụng trong khuôn khổ quan điểm định hướng “thành phố thông minh”, cơ sở hạ tầng về giao thông vận tải đang được hiện đại hóa, đang tiếp tục công tác hoàn thiện đường phố, quảng trường, các hệ thống thoát nước, các chương trình cây xanh công viên đang được thúc đẩy. Kết quả của hoạt động trên quy mô lớn này đã rõ ngay hôm nay.

Hà Nội phát triển với nhiều đô thị mới và đường giao thông hiện đại nối với các tỉnh, thành trong cả nước.

Nêu ý kiến về phát triển Hà Nội trong thời gian tới, TS Nguyễn Huy Phòng, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh cho rằng: Là thành phố sáng tạo, “trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hoá, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế, một động lực phát triển của vùng đồng bằng Sông Hồng và cả nước", việc phát triển các ngành công nghiệp văn hóa sẽ gia tăng sức mạnh mềm của Thủ đô, lan tỏa hình ảnh đẹp về Thủ đô ngàn năm văn hiến và anh hùng; Thủ đô giàu đẹp, văn minh, thanh lịch, hiện đại.

Theo TS Nguyễn Huy Phòng, Hà Nội cần xây dựng những cơ chế đặc thù trên cơ sở chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Nhà nước với tinh thần sáng tạo, chủ động trong cách nghĩ, cách làm để khơi thông những mạch nguồn văn hóa, khắc phục những điểm nghẽn để văn hóa không chỉ đóng vai trò là nền tảng tinh thần, mục tiêu, động lực của sự phát triển mà văn hóa còn là nguồn lực nội sinh, “sức mạnh mềm” trong quá trình phát triển nhanh và bền vững của Thủ đô trong bối cảnh hiện nay.

Những tòa nhà cao tầng ở Thủ đô nhìn từ trên cao. Ảnh: Vietnamnet.vn

Ở nơi lắng hồn núi sông ngàn năm, các thế hệ người Hà Nội không ngừng xây dựng Thủ đô vững bước trên con đường phát triển và hội nhập.

Với sự thay đổi từng ngày, từng giờ Hà Nội cần chú trọng phát triển văn hóa và con người Hà Nội trên cơ sở phát huy truyền thống Thăng Long - Đông Đô - Hà Nội, ngàn năm văn hiến và anh hùng; Thành phố vì hòa bình, Thành phố sáng tạo, tiếp thu tinh hoa văn hóa của nhân loại. Ngoài ra, phải có chiến lược lâu dài để xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh, phát triển toàn diện với những giá trị nhân văn và tinh thần yêu nước, yêu Hà Nội sâu sắc, tôn trọng pháp luật; giàu lòng tự hào, tự tôn dân tộc, ý chí, khát vọng phát triển, là sức mạnh nội sinh, động lực tinh thần to lớn để phát triển Thủ đô. Quyết định mở rộng Hà Nội, một cuộc kiến thiết mang tầm vóc lịch sử đã tạo không gian rộng mở, thực hiện một tầm nhìn phát triển tương xứng với Thủ đô của đất nước. 15 năm qua cũng là nền tảng vững chắc cho những kế hoạch rộng lớn hơn với Hà Nội, động lực mạnh mẽ cho cả vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước nói chung, Thủ đô văn hiến, văn minh và hiện đại. Sau 15 năm mở rộng địa giới hành chính, Hà Nội không chỉ khẳng định được tầm vóc mới, tâm thế mới, mà còn chủ động, sáng tạo, linh hoạt để có những bước đi đột phá hơn trên con đường xây dựng và phát triển Thủ đô trong tương lai.