Nhận lời mời của Chủ tịch Quốc hội Singapore Seah Kian Peng và phu nhân, Chủ tịch Thượng viện Nhật Bản Sekiguchi Masakazu và phu nhân, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và phu nhân thăm chính thức Singapore và Nhật Bản từ ngày 1 đến 7-12.

Diễn ra vào thời điểm quan hệ giữa Việt Nam với Singapore và Nhật Bản đang phát triển năng động trên các lĩnh vực, chuyến thăm được kỳ vọng góp phần củng cố sự tin cậy chính trị, làm sâu sắc hơn nữa quan hệ hợp tác nhiều mặt, đưa quan hệ Việt Nam-Singapore, Việt Nam- Nhật Bản ngày càng đi vào thực chất, hiệu quả hơn.

Việt Nam-Singapore: Hình mẫu của sự thành công

Ngược dòng thời gian, vào tháng 8-1973, Singapore chính là một trong những quốc gia đầu tiên thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam sau khi Hiệp định Paris được ký kết. Bước sang đầu thập niên 1990, cùng với chuyển biến chung của cục diện quốc tế và khu vực cũng như chủ trương đổi mới, mở cửa của Việt Nam, mối quan hệ giữa hai nước ghi nhận những bước phát triển nhanh chóng, đặc biệt là sau khi Việt Nam trở thành thành viên của ASEAN vào năm 1995, cùng sánh vai với Singapore dưới một “mái nhà chung”. Năm 2013, Singapore lại trở thành một trong những quốc gia thành viên ASEAN đầu tiên thiết lập quan hệ đối tác chiến lược với Việt Nam, mở ra kỷ nguyên mới hợp tác cùng có lợi, tôn trọng và tin cậy giữa hai nước.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tiếp Tổng thống Cộng hòa Singapore Halimah Yacob, chiều 17-10-2022, tại trụ sở Trung ương Đảng. Ảnh: TTXVN

Mối quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Singapore dựa trên sự gắn kết hết sức tự nhiên giữa hai quốc gia, hai dân tộc, đồng thời đã, đang và sẽ là điểm sáng tiêu biểu cho sự hợp tác hiệu quả tại khu vực và thế giới. Về chính trị, hai nước duy trì hiệu quả, thường xuyên trao đổi đoàn cấp cao và các cấp cũng như các cơ chế hợp tác, nổi bật là 6 hoạt động trao đổi đoàn lãnh đạo cấp cao giữa hai nước trong những năm gần đây, trong đó, đáng chú ý là chuyến thăm chính thức Singapore của Thủ tướng Phạm Minh Chính và phu nhân (tháng 2-2023) và chuyến thăm chính thức Việt Nam của Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long và phu nhân (tháng 8-2023).

Quan hệ giữa Quốc hội Việt Nam và Quốc hội Singapore tiếp tục được duy trì và phát triển tốt đẹp trên cả bình diện song phương và đa phương. Hai bên duy trì trao đổi đoàn cấp cao và các cấp, giữa các ủy ban chuyên môn, các nghị sĩ Quốc hội.

Ảnh trái: Thủ tướng Phạm Minh Chính và Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long duyệt Đội danh dự Quân đội nhân dân Việt Nam, ngày 28-8-2023. Ảnh phải: Thủ tướng Phạm Minh Chính, Thủ tướng Lý Hiển Long và các đại biểu thực hiện nghi thức khởi công dự án VSIP tại các địa phương nhân chuyến thăm chính thức Việt Nam của Thủ tướng Lý Hiển Long, sáng 29-8-2023. Ảnh: VIỆT TRUNG

Mới đây trong khuôn khổ Đại hội đồng AIPA-45 tại Lào (tháng 10-2024), Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã có cuộc gặp song phương với Chủ tịch Quốc hội Singapore Seah Kian Peng; trao đổi về hợp tác song phương trên tất cả các kênh các lĩnh vực và hai cơ quan lập pháp; nhất trí tăng cường hợp tác, tăng cường trao đổi đoàn cấp cao và các cấp, phối hợp ủng hộ lập trường của nhau tại các diễn đàn đa phương khu vực và thế giới; đưa quan hệ hai nước lên Đối tác Chiến lược toàn diện trong thời gian thích hợp. Bên cạnh đó, các hoạt động trao đổi đoàn và giao lưu giữa các nghị sĩ, nghị sĩ trẻ, nữ nghị sĩ của Quốc hội Việt Nam và Quốc hội Singapore đã đóng góp thiết thực vào quá trình thúc đẩy quan hệ giữa hai Cơ quan lập pháp, từ đó tạo động lực lan tỏa và đưa quan hệ Đối tác Chiến lược Việt Nam - Singapore ngày càng đi vào chiều sâu, thực chất…

Trong khi hợp tác trên các kênh Đảng, Nhà nước, Chính phủ và Quốc hội không ngừng được mở rộng thì hợp tác kinh tế là một điểm sáng tiêu biểu trong quan hệ hai nước. Trong 9 tháng đầu năm 2024, tổng kim ngạch thương mại hai chiều Việt Nam - Singapore đạt 7,6 tỷ USD, tăng 12,7% so với cùng kỳ năm 2023. Singapore là đối tác thương mại lớn thứ tư của Việt Nam trong ASEAN với hơn 3.800 dự án còn hiệu lực, tổng số vốn đầu tư lũy kế hơn 81 tỷ USD, Singapore hiện đang đứng thứ 2/145 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư tại Việt Nam. Các nhà đầu tư Singapore đã tham gia hầu hết các ngành, lĩnh vực kinh tế của Việt Nam (18/21 ngành) tại 51/63 tỉnh, thành phố của Việt Nam.

Ngày 14-9, ông Heng Swee Keat, Phó thủ tướng, Bộ trưởng Điều phối chính sách kinh tế Singapore cùng phái đoàn công tác đã có chuyến thăm và làm việc tại Khu công nghiệp Việt Nam-Singapore I (VSIP I), TP Thuận An, tỉnh Bình Dương. Ảnh: HẠ LONG

Ở chiều ngược lại, Việt Nam hiện có 153 dự án đầu tư sang Singapore còn hiệu lực, tổng vốn đăng ký hơn 690 triệu USD (đứng thứ 10/80 quốc gia và vùng lãnh thổ có vốn đầu tư của Việt Nam), tập trung vào lĩnh vực khoa học, công nghệ; bán buôn, bán lẻ; thông tin, truyền thông; bất động sản, công nghiệp chế biến, chế tạo... Các khu công nghiệp Việt Nam-Singapore (VSIP) hoạt động hết sức hiệu quả, là biểu tượng cho thành công của hợp tác đầu tư, góp phần quan trọng vào quá trình phục hồi và phát triển kinh tế của Việt Nam.

Về hợp tác quốc phòng - an ninh, hai bên duy trì trao đổi đoàn cấp cao và các cơ chế đối thoại và hợp tác thường niên hiện có. Hai bên đã ký gia hạn Thỏa thuận về phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia (tháng 12-2018), Bản ghi nhớ về hợp tác an ninh mạng, phòng, chống tội phạm mạng và bảo vệ dữ liệu cá nhân (tháng 10-2022), Hiệp định giữa Chính phủ hai nước về hợp tác quốc phòng song phương (năm 2022), là cơ sở pháp lý quan trọng để cơ quan chức năng hai nước tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực cùng quan tâm.

Ảnh trái: Thượng tướng Hoàng Xuân Chiến, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng và Thư ký thường trực Bộ Quốc phòng Singapore Chan Heng Kee chứng kiến trao Thỏa thuận hợp tác quốc phòng giữa hai bên, chiều 22-8-2024, tại trụ sở Bộ Quốc phòng Singapore. Ảnh: KIỀU TRINH. Ảnh phải: Đoàn đại biểu Bộ Quốc phòng Việt Nam do Trung tướng Phạm Trường Sơn, Phó tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam dẫn đầu tham dự Triển lãm Hàng không Singapore lần thứ 9 tại Singapore diễn ra từ ngày 20 đến 25-2-2024. Ảnh: LÊ MINH

Song song với đó, Việt Nam và Singapore không ngừng quan tâm tới hợp tác giáo dục-đào tạo, giao thông vận tải và hợp tác du lịch, giao lưu nhân dân...

Không chỉ ở cấp độ song phương, Việt Nam và Singapore còn phối hợp chặt chẽ trong các vấn đề khu vực, quốc tế cùng quan tâm, ủng hộ lẫn nhau tại các diễn đàn đa phương, đặc biệt là đóng góp vào nỗ lực xây dựng một Cộng đồng ASEAN đoàn kết, tự cường, phát triển bao trùm, bền vững, là tâm điểm tăng trưởng của khu vực và thế giới.

Thêm động lực cho quan hệ hợp tác Việt - Nhật

Việt Nam và Nhật Bản thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 21-9-1973. Nhật Bản là nước G7 đầu tiên đón Tổng Bí thư Việt Nam đến thăm (năm 1995), là nước G7 đầu tiên thiết lập quan hệ đối tác chiến lược với Việt Nam (năm 2009), là nước G7 đầu tiên công nhận quy chế kinh tế thị trường của Việt Nam (năm 2011) và cũng là nước G7 đầu tiên mời Việt Nam tham dự Hội nghị Thượng đỉnh G7 mở rộng (2016).

Hơn 50 năm qua, có thể nói, quan hệ Việt Nam và Nhật Bản đang ở giai đoạn tốt nhất trong lịch sử kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao, có sự tin cậy cao. Tin cậy chính trị được duy trì ở mức cao thông qua các chuyến thăm, tiếp xúc giữa lãnh đạo cấp cao hai nước, nổi bật là chuyến thăm Việt Nam của Hoàng thái tử cùng Công nương (9-2023) hay chuyến thăm Nhật Bản của Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Hội nghị cấp cao G7 (5-2023), dự Hội nghị cấp cao ASEAN - Nhật Bản (12-2023)…

Thủ tướng Phạm Minh Chính hội đàm với Thủ tướng Kishida Fumio ngày 16-12-2023 tại Phủ Thủ tướng Nhật Bản nhân chuyến tham dự Hội nghị cấp cao kỷ niệm 50 năm quan hệ ASEAN-Nhật Bản.

Cùng với sự phát triển tốt đẹp của quan hệ “Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình và thịnh vượng tại châu Á và trên thế giới” giữa Việt Nam và Nhật Bản, hợp tác giữa Quốc hội Việt Nam và Nghị viện Nhật Bản thời gian qua không ngừng được củng cố và phát triển tốt đẹp. Hai bên thường xuyên trao đổi, tiếp xúc cấp cao và các cấp, trao đổi kinh nghiệm giữa các Ủy ban chuyên môn và các nghị sĩ, góp phần thiết thực vào việc triển khai và thúc đẩy các thỏa thuận của hai nước, tạo sự lan tỏa và hỗ trợ hoạt động của Chính phủ, đẩy mạnh ngoại giao nhân dân, bảo đảm hiệu quả các chương trình, dự án hợp tác giữa Việt Nam với Nhật Bản.

Bên cạnh đó, Quốc hội Việt Nam và Nghị viện Nhật Bản thúc đẩy giao lưu nghị sĩ trong khuôn khổ Nghị sĩ hữu nghị và Nghị sĩ trẻ, nữ nghị sĩ Quốc hội với nhiều hình thức phong phú, đa dạng. Nhóm Nghị sĩ hữu nghị Việt Nam - Nhật Bản cùng với Liên minh Nghị sĩ Nhật Bản - Việt Nam luôn đóng vai trò cầu nối tích cực, thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa hai nước trên nhiều lĩnh vực, giao lưu giữa các nghị sĩ, hợp tác địa phương đi vào chiều sâu, thực chất.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tiếp Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Nhật Bản tại Việt Nam Ito Naoki đến chào xã giao nhân dịp bắt đầu nhiệm kỳ công tác tại Việt Nam, ngày 9-10-2024. Ảnh: LÂM HIỂN

Hiện nay, hai nước vẫn duy trì các cơ chế hợp tác quan trọng như: Ủy ban Hợp tác Việt-Nhật do hai Bộ trưởng Ngoại giao làm đồng Chủ tịch; Đối thoại đối tác chiến lược Việt Nam-Nhật Bản về ngoại giao-quốc phòng-an ninh cấp Thứ trưởng ngoại giao; Đối thoại chính sách quốc phòng Việt-Nhật cấp Thứ trưởng; Đối thoại an ninh cấp Thứ trưởng; Ủy ban Hỗn hợp về thương mại, năng lượng và công nghiệp; Đối thoại nông nghiệp cấp Bộ trưởng; Đối thoại chính sách biển Việt Nam-Nhật Bản cấp Bộ trưởng…

Nhật Bản đang là đối tác kinh tế quan trọng hàng đầu của Việt Nam. Nhật Bản là nước tài trợ ODA lớn nhất, đối tác hợp tác lao động lớn thứ 2, nhà đầu tư lớn thứ 3, đối tác du lịch lớn thứ 3, đối tác thương mại lớn thứ 4 của Việt Nam. Nhật Bản là nước cung cấp vốn vay bằng đồng Yên cho Việt Nam lớn nhất, tổng giá trị vay tính đến hết năm tài khóa 2020 là 2.812,8 tỷ Yên (tương đương 27,5 tỷ USD, chiếm hơn 26% tổng vốn ký kết vay nước ngoài của Chính phủ). Tính đến hết tháng 8-2024, Nhật Bản có 5.417 dự án FDI còn hiệu lực tại Việt Nam với tổng vốn đầu tư đăng ký hơn 79,3 tỷ USD, đứng thứ 3 sau Hàn Quốc và Singapore trong tổng số 141 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam. Về thương mại, 8 tháng đầu năm 2024, kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam với Nhật Bản đạt 30,47 tỷ USD, tăng 5,07% so với cùng kỳ năm 2023.

Đại tướng Phan Văn Giang, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng chủ trì lễ đón Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Nhật Bản Kihara Minoru, ngày 6-8-2024. Ảnh: TUẤN HUY

Thượng tướng Nguyễn Tân Cương, Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng tìm hiểu về tính năng một số trang bị trên tàu quét mìn Hirado khi đến thăm Căn cứ hải quân Yokosuka và Funakoshi thuộc Lực lượng Tự vệ trên biển Nhật Bản. Ảnh: VĂN CHIỂN

Hợp tác an ninh - quốc phòng tiếp tục là trụ cột quan trọng của hai nước. Hai bên chủ trương thúc đây chuyển giao công nghệ, hỗ trợ phương tiện, trang thiết bị an ninh trên biển; từng bước tiến hành giao lưu, tham gia huấn luyện chung với các lực lượng của Nhật Bản và quốc tế; tăng cường hợp tác trong lĩnh vực gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc.

Quan hệ song phương Việt Nam-Nhật Bản cũng đạt nhiều tiến triển trên nhiều lĩnh vực khác như: Nông nghiệp, văn hóa-giáo dục, y tế, ứng phó với biến đổi khí hậu, phối hợp và ủng hộ lẫn nhau tại các diễn đàn đa phương và trong những vấn đề quốc tế, khu vực cùng quan tâm...

Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn và Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Nhật Bản Kamikawa Yoko đồng chủ trì Phiên họp lần thứ 12 Ủy ban Hợp tác Việt Nam - Nhật Bản, ngày 7-8-2024. Ảnh: TGVN