Chiến thắng Thượng Lào năm 1953 là kết quả của đường lối kháng chiến đúng đắn dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng, Tổng Quân ủy, Bộ Tổng Tư lệnh; của sự chuẩn bị chu đáo về mọi mặt của quân và dân ta, của tình đoàn kết liên minh chiến đấu đặc biệt Việt - Lào… 70 năm đã trôi qua nhưng những bài học kinh nghiệm rút ra từ Chiến thắng Thượng Lào vẫn chứa đựng giá trị lý luận và thực tiễn sâu sắc. Qua một số nhân chứng lịch sử, chỉ huy các đơn vị, nhà khoa học, giúp chúng ta hiểu rõ hơn chiến thắng quan trọng này.

“Giúp nhân dân nước bạn, tức là mình tự giúp mình”

Trong chiến dịch đó, thực hiện lời Bác Hồ: “Giúp nhân dân nước bạn, tức là mình tự giúp mình”, thế hệ chúng tôi, những người trực tiếp tham gia chiến dịch đã góp phần nhỏ bé của mình vào thắng lợi đó. Khi đó, tôi là sĩ quan tác huấn Trung đoàn 88 Đại đoàn 308 (Đại đoàn Quân Tiên Phong), cùng đơn vị vào làm nhiệm vụ tiếp quản Sầm Nưa. Ngày 9 tháng Giêng âm lịch năm 1953, Bác Hồ đến thăm Đại đoàn 308. Nói chuyện với đơn vị, Bác chỉ rõ: “Kỳ vừa qua, chúng ta đã thu được thắng lợi lớn. Đơn vị đã làm tròn nhiệm vụ, vì có nhiều ưu điểm. Ưu điểm lớn nhất là quyết tâm, nhưng quyết tâm chưa đầy đủ”. Bác nêu một số khuyết điểm cụ thể: Khi thấy thắng lợi, còn chủ quan, khinh địch; Thiếu sót trong công tác thương binh liệt sĩ; Chấp hành chính sách chiến lợi phẩm còn thiếu ý thức bảo vệ của công. Bộ đội ta còn nghèo nên khi khẩu súng giặc về trong tay ta, ta phải giữ gìn.

Hoàng thân Souphanouvong, Thủ tướng Chính phủ kháng chiến Lào thay mặt Chính phủ Lào Itxala tặng cờ cho Quân tình nguyện Việt Nam.

Sau đó Bác dặn: Phải đề cao tránh nhiệm với bất cứ việc gì của Đảng, Chính phủ giao phó; phải cố gắng đề cao tự phê bình, phê bình để phát huy ưu điểm, sửa chữa khuyết điểm.

Ngày 3-4-1953, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư động viên toàn thể cán bộ, chiến sĩ, dân công tham gia chiến dịch, và đặt giải thưởng cho những đơn vị và cá nhân có thành tích xuất sắc. Trong thư, Người căn dặn: “Lần này là lần đầu tiên, các chú nhận một nhiệm vụ quan trọng và vẻ vang như nhiệm vụ này, tức là giúp nhân dân nước Bạn. Mà giúp nhân dân nước Bạn, tức là mình tự giúp mình”. Người yêu cầu bộ đội: “Vượt mọi khó khăn, thi đua diệt địch, chiến đấu anh dũng... giành nhiều thắng lợi”.

Sự quan tâm, động viên của Người giúp chúng tôi có thêm sức mạnh, vượt qua muôn vàn khó khăn để chiến đấu giành thắng lợi.

Ảnh 1: Bộ đội tình nguyện Việt Nam giã gạo giúp nhân dân Lào, năm 1953. Ảnh 2: Trao đổi kinh nghiệm chiến đấu giữa quân tình nguyện Việt Nam và bộ đội Pa-thét Lào. Ảnh 3: Bộ đội Việt Nam và bộ đội Pa-thét Lào gặp nhau trong chiến dịch Thượng Lào, năm 1953.

Chiến dịch Thượng Lào là thắng lợi lớn của quân, dân hai nước

Việt - Lào

Chiến dịch Thượng Lào đã hoàn thành mục tiêu chiến dịch và chiến lược; là thắng lợi lớn của quân và dân Việt Nam và Lào, thắng lợi của liên minh đoàn kết chiến đấu Việt - Lào. Thắng lợi của Chiến dịch Thượng Lào năm 1953 để lại bài học kinh nghiệm sâu sắc về chủ động làm tốt công tác giáo dục chính trị tư tưởng; huấn luyện bộ đội sát với các tình huống chiến đấu; nghệ thuật tổ chức lực lượng trong hành quân, tiến công thần tốc, tạo và nắm thời cơ, vận dụng linh hoạt, sáng tạo các hình thức chiến thuật, thủ đoạn chiến đấu trong truy kích địch; phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ với lực lượng vũ trang cách mạng Lào tạo nên sức mạnh tổng hợp để giành thắng lợi.

Tình cảm sâu đậm của những chiến sĩ Việt Nam đã chiến đấu trên vùng đất Thượng Lào với người dân bản Lào thắm nghĩa, đượm tình, là những khoảnh khắc vui cùng nhau sau trận đánh là nước mắt xúc động, là nụ cười hạnh phúc. Tất cả mãi in sâu trong ký ức những người lính tình nguyện Việt Nam.

Người dân Lào luôn yêu thương, quý trọng bộ đội Việt Nam

Lần đầu tiên cùng với lực lượng vũ trang cách mạng Lào mở một chiến dịch lớn trên đất Lào, bộ đội Việt Nam vừa tiến công, truy kích tiêu diệt địch, vừa tích cực tuyên truyền vận động nhân dân, giúp bạn xây dựng cơ sở chính trị trên địa bàn chiến dịch. Cán bộ, chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam không ngại khó khăn, đã lăn lộn, đồng cam cộng khổ cùng lực lượng vũ trang và nhân dân các bộ tộc Lào, sẵn sàng hy sinh để bảo vệ người dân. Dưới con mắt của quân và dân Lào, Bộ đội Việt Nam không những hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tiêu diệt địch, giải phóng Sầm Nưa, mà còn luôn biết tôn trọng văn hóa, phong tục tập quán của nhân dân Lào trên địa bàn diễn ra chiến dịch. Đáp lại, người dân Lào cũng luôn yêu thương, quý trọng bộ đội Việt Nam. Họ không quản hiểm nguy dẫn đường cho bộ đội truy kích địch; quan tâm chăm lo, cung cấp từng bữa ăn, chăm sóc y tế cho bộ đội trên những nẻo đường chiến dịch...

Nhân dân Lào chia muối do nhân dân Việt Nam ủng hộ.

Trưởng thành hơn trong Chiến dịch Thượng Lào

Được rèn luyện, trưởng thành hơn trong Chiến dịch Thượng Lào từ việc tham gia công tác chuẩn bị xây dựng kế hoạch, chuẩn bị chiến trường, huấn luyện bộ đội sẵn sàng chiến đấu đến công tác chuẩn bị về chính trị, tư tưởng tổ chức, công tác bảo đảm cung cấp, công tác dân vận…, lực lượng vũ trang cách mạng Lào, nòng cốt là Quân đội Lào Ítxala tiếp tục phát huy trong thời gian tiếp sau. Trong 6 tháng cuối năm 1953, cùng với sự giúp đỡ của Quân tình nguyện Việt Nam, các đơn vị Quân đội Lào Ítxala tiếp tục phối hợp với chính quyền, mặt trận địa phương và dân quân du kích tiến hành nhiều trận đánh, đợt hoạt động quân sự, làm thất bại các cuộc hành quân càn quét của địch, bảo vệ các bản làng và những thành quả cách mạng mới giành được. Kết quả đã đánh 96 trận, loại khỏi vòng chiến đấu 505 tên địch (trong đó có 65 tên Pháp), làm bị thương 208 tên, bắt 79 tên, gọi hàng 34 tên, thu nhiều súng đạn và đồ quân dụng, bắn rơi 1 máy bay địch, bảo vệ vững chắc vùng giải phóng và an toàn cho căn cứ địa Trung ương Lào.

Thị xã Sầm Nưa, tỉnh Hoauphan hôm nay. Ảnh trong phim "Ký ức Thượng Lào" do Điện ảnh Quân đội nhân dân thực hiện.