Giữa kỷ nguyên dữ liệu, thế giới đang chuyển động với tốc độ chưa từng có. Từ Chính phủ đến doanh nghiệp, từ trường học đến cộng đồng xã hội, mọi hoạt động đang được số hóa từng ngày. Trong dòng chảy đó, câu hỏi lớn được đặt ra: Đảng ta sẽ lãnh đạo đất nước thế nào trong thời đại của trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và truyền thông đa nền tảng? Câu trả lời đang được định hình bằng một phương thức mới: Cấp ủy, tổ chức đảng tiên phong trong chuyển đổi số. Một Đảng biết sử dụng công nghệ làm công cụ lãnh đạo, lấy dữ liệu làm cơ sở cho quyết sách, và dùng văn hóa số để định hướng, lan tỏa giá trị của mình.

Trong tiến trình phát triển của Đảng ta, mỗi giai đoạn đều in dấu những bước ngoặt tư duy mang tầm lịch sử. Nếu như công cuộc đổi mới năm 1986 mở ra sự nghiệp Đổi mới, thì Nghị quyết số 57-NQ/TW (ngày 21-12-2023) về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, cùng với Quyết định số 204-QĐ/TW (ngày 5-8-2024) và Quyết định số 333-QĐ/TW (ngày 17-1-2025) của Ban Bí thư về chuyển đổi số trong các cơ quan Đảng đang khởi nguồn một bước ngoặt mới về phương thức lãnh đạo của Đảng, đó là Đảng lãnh đạo bằng dữ liệu, điều hành bằng trí tuệ số. Đây được coi là bước tư duy đột phá của Đảng ta về khoa học lãnh đạo trong thời đại số.

Trong nhiều thập niên, phương thức quản lý trong các cơ quan Đảng phần lớn dựa trên kinh nghiệm, hồ sơ giấy tờ và hệ thống báo cáo định kỳ. Mặc dù mang tính chặt chẽ về tổ chức, nhưng mô hình này dần bộc lộ những hạn chế trong bối cảnh yêu cầu lãnh đạo ngày càng đòi hỏi tính thời gian thực, độ chính xác và năng lực phân tích tổng hợp.

Trong nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng, chuyển đổi số đã được đặt ở tầm chiến lược quốc gia. Tổng Bí thư Tô Lâm coi chuyển đổi số là con đường tất yếu để hiện đại hóa phương thức lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của Đảng. Tại Hội nghị Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tổ chức hồi tháng 7 vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: Chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo không phải là phong trào, mà là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, xuyên suốt, có tính cấp bách, lâu dài. Phải quyết tâm hành động và tạo ra kết quả thực chất, có thể đo lường được. Những lời chỉ đạo ấy đã khơi dậy tinh thần mới, đưa chuyển đổi số từ khẩu hiệu thành hành động, từ nghị quyết thành năng lực lãnh đạo thực chất.

Tại các hội nghị lớn, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhiều lần nhấn mạnh tinh thần “tranh thủ từng ngày, từng giờ để thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số”, coi đây là nhiệm vụ hành động cấp bách của cả hệ thống chính trị trong năm 2025.

Nghị quyết số 57-NQ/TW đã xác lập tư duy mới về vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo như một “động lực then chốt” của phát triển. Cùng với đó, Quyết định số 204-QĐ/TW và số 333-QĐ/TW đã cụ thể hóa tầm nhìn này bằng việc đặt nền móng cho kiến trúc dữ liệu thống nhất trong toàn hệ thống Đảng, giúp Đảng ra quyết định trên cơ sở dữ liệu được cập nhật, phân tích, cảnh báo và dự báo chính xác.

Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước thực hiện nghi thức ra mắt 3 nền tảng số phục vụ triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW. Ảnh: nhandan.vn

Nếu như trước đây công tác lãnh đạo chủ yếu dựa vào báo cáo giấy tờ và hệ thống hành chính truyền thống, thì nay, các cơ quan Đảng đã vận hành hệ thống điều hành tác nghiệp số, với hơn 109.000 tài khoản hoạt động kể từ khi Đề án chuyển đổi số trong các cơ quan Đảng có hiệu lực từ 1-7-2025. Trong số 54 nhiệm vụ của Đề án, 30 nhiệm vụ đã hoàn thành, một con số thể hiện nỗ lực chuyển mình mạnh mẽ.

Thực tiễn cho thấy, nhiều tỉnh ủy, thành ủy đã bước đầu hình thành trung tâm điều hành số của Đảng bộ. Ở Quảng Ninh, mô hình “Trung tâm điều hành thông minh” (IOC) được tích hợp với cơ sở dữ liệu Đảng, cho phép lãnh đạo Tỉnh ủy theo dõi tiến độ nghị quyết, nắm bắt kịp thời phản ánh của cơ sở, từ đó ra chỉ đạo nhanh và chính xác. Bắc Ninh, TP Hồ Chí Minh, TP Huế cũng đã số hóa 100% văn bản chỉ đạo, hồ sơ cán bộ, kết nối dữ liệu giữa các cấp ủy. Nhiều cơ quan Trung ương Đảng đã đưa trí tuệ nhân tạo (AI) vào phân tích dữ liệu phục vụ tổng hợp báo cáo, dự báo xu hướng dư luận, cảnh báo sớm nguy cơ mất ổn định.

Khu vực điều khiển trung tâm điều hành thông minh tỉnh Quảng Ninh. Ảnh: Quang Thọ

Một trong những bước đột phá thể hiện rõ tinh thần Quyết định số 204-QĐ/TW là chuyển đổi toàn bộ quy trình công tác Đảng sang môi trường điện tử: Từ quản lý văn bản, hồ sơ đảng viên, đánh giá tổ chức, đến điều hành, báo cáo, kiểm tra, giám sát.

Nếu như trước đây, mỗi khâu trong quy trình công tác Đảng thường phải xử lý thủ công, phân tán theo từng đơn vị, thì nay, các cơ quan Đảng đang tiến tới vận hành thống nhất trên một nền tảng số chung - Kiến trúc chuyển đổi số 3.0. Phiên bản 3.0 do Ban Tổ chức Trung ương chủ trì xây dựng được đánh giá là kiến trúc mở, tích hợp, bảo mật cao, đáp ứng yêu cầu liên thông dữ liệu giữa Trung ương và địa phương. Hệ thống này không chỉ giúp rút ngắn thời gian xử lý công việc, mà còn tăng tính minh bạch, giảm chi phí hành chính, nâng cao kỷ luật, kỷ cương trong Đảng.

Hội nghị tập huấn ứng dụng Sổ tay đảng viên điện tử cho cán bộ làm công tác đảng, cán bộ phụ trách chuyển đổi số của các đảng ủy trực thuộc Trung ương, tỉnh ủy, thành ủy; cấp ủy thuộc tổ chức đảng cấp trên cơ sở, đảng bộ, chi bộ cơ sở (29-10-2025).

Chẳng hạn, tại TP Hồ Chí Minh, ứng dụng “Hệ thống thông tin công tác Đảng” đã thay thế hàng nghìn hồ sơ giấy, kết nối trực tuyến giữa các các cấp ủy đến thành ủy. Cán bộ có thể xử lý, ký duyệt văn bản qua nền tảng điện tử với tính bảo mật cao. Tại Hà Nội, việc số hóa hồ sơ cán bộ, đảng viên đã đạt hơn 95%; dữ liệu quy hoạch, bổ nhiệm, đánh giá được lưu trữ và tra cứu trên nền tảng dùng chung, giúp cấp ủy các cấp có căn cứ trực tiếp, khách quan khi xem xét công tác cán bộ. Bộ Quốc phòng và Bộ Công an cũng là hai đơn vị tiên phong trong chuyển đổi số nội bộ, triển khai “trục dữ liệu Đảng” riêng, bảo đảm an toàn thông tin tuyệt đối.

Khi các quy trình công tác được số hóa, công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng trở nên nhanh, chính xác, thống nhất và linh hoạt hơn bao giờ hết. Nếu như trước đây, quá trình ban hành, triển khai một nghị quyết phải mất hàng tháng, thì nay, chỉ trong vài ngày, thông tin có thể đến từng chi bộ, từng đảng viên. Đó chính là biểu hiện sinh động của Đảng lãnh đạo bằng trí tuệ số nhanh, đúng và trúng.

Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng từng nhấn mạnh: “Xây dựng, chỉnh đốn Đảng phải gắn liền với đổi mới sáng tạo, không ngừng thích ứng với sự vận động của thời đại, trong đó có xu thế chuyển đổi số toàn cầu”. Đó không chỉ khẳng định quyết tâm chính trị, mà còn chỉ rõ con đường để Đảng giữ vững vị thế tiên phong: Phải biến công nghệ thành động lực, biến dữ liệu thành sức mạnh lãnh đạo, và biến văn hóa số thành “lá chắn mềm” bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Chuyển đổi số trong Đảng không chỉ là thay đổi phương tiện, mà sâu xa hơn là chuyển đổi văn hóa lãnh đạo, văn hóa tổ chức và văn hóa làm việc trong môi trường số.

Nếu như trước đây, văn hóa công vụ của cán bộ, đảng viên gắn với hồ sơ, con dấu, công văn giấy tờ, thì nay, điều được đề cao là tính mở, tính minh bạch, tinh thần chia sẻ và năng lực làm việc trên không gian số. Đảng ta xác định rõ trong Quyết định số 333-QĐ/TW: “Chuyển đổi số trong các cơ quan Đảng phải gắn liền với đổi mới phương thức lãnh đạo, phong cách, lề lối làm việc và xây dựng văn hóa số của Đảng”.

Văn hóa số trong Đảng không thể tách rời đạo đức cách mạng và chuẩn mực người cán bộ thời đại mới. Cán bộ không chỉ “giỏi nghiệp vụ” mà còn phải “thạo công nghệ”, có khả năng sử dụng, phân tích dữ liệu, bảo mật thông tin, ứng xử chuẩn mực trên không gian mạng. Đây cũng là nội dung được nhiều địa phương đưa vào tiêu chí đánh giá cán bộ: Năng lực số, thái độ với chuyển đổi số và mức độ thích ứng với mô hình làm việc mới.

Tại Đà Nẵng, Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy đã thành lập “Tổ công tác truyền thông số của Đảng”, vận hành hệ thống phân tích xu hướng dư luận xã hội trực tuyến. Ở Nghệ An, các lớp bồi dưỡng chính trị hằng năm đã đưa nội dung “kỹ năng lãnh đạo số” vào chương trình bắt buộc. Ở cấp Trung ương, Ban Tổ chức Trung ương phối hợp Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương đã triển khai “Hệ sinh thái đào tạo cán bộ số”, cung cấp kho học liệu điện tử, diễn đàn trao đổi chính trị tư tưởng trực tuyến.

Đó là những biểu hiện rõ nét của một văn hóa số trong Đảng, nơi dữ liệu trở thành tài sản, chia sẻ trở thành sức mạnh và sáng tạo trở thành phương thức lãnh đạo mới.

Nhiều cơ quan Trung ương Đảng đã đưa trí tuệ nhân tạo (AI) vào phân tích dữ liệu phục vụ tổng hợp báo cáo, dự báo xu hướng dư luận, cảnh báo sớm nguy cơ mất ổn định.

(Còn nữa)