Bên cạnh những kết quả tích cực, cũng cần thẳng thắn nhìn nhận những khó khăn, hạn chế để khắc phục, như hạ tầng và trang thiết bị công nghệ thông tin tại cấp xã còn thiếu đồng bộ, chênh lệch lớn giữa các địa bàn. Nhiều đơn vị có hạ tầng mạng yếu, thiết bị cũ kỹ, thiếu đồng bộ; năng lực lưu trữ và xử lý dữ liệu hạn chế. Hiện trạng dữ liệu cũng là vấn đề đáng quan tâm khi vẫn còn phân tán, thiếu liên kết, chưa hỗ trợ tốt cho phân tích, dự báo, điều hành và cắt giảm thủ tục hành chính… Nhận thức và năng lực số của một bộ phận cán bộ, người dân còn hạn chế, tâm lý e ngại thay đổi quy trình làm việc truyền thống vẫn tồn tại…

Lĩnh vực giáo dục, như chia sẻ của chị Lê Hạnh Quyên, Giáo viên trường Mầm non xã Đoài Phương, đã có những bước tiến đáng kể trong việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và các nền tảng dạy học hiện đại, giúp nội dung giáo án phong phú hơn. Học sinh được tiếp cận sớm với công nghệ.

Tuy nhiên, hiệu quả chuyển đổi số đang bị thách thức bởi sự thiếu đồng bộ và cứng nhắc trong triển khai. Việc áp dụng phần mềm nghiệp vụ mới thường diễn ra đột ngột, thiếu các buổi tập huấn, hướng dẫn bài bản (như trường hợp cấp mầm non chỉ được cung cấp tài khoản), buộc cán bộ phải tự mò mẫm, làm giảm hiệu suất công việc.

Yêu cầu cán bộ, công chức phải cài đặt hàng loạt ứng dụng bắt buộc trên thiết bị cá nhân (như VNeID, iHanoi, Sổ tay đảng viên...) đang gây áp lực nghiêm trọng về dung lượng. Tình trạng "phân tán ứng dụng" này không chỉ tạo gánh nặng đầu tư thiết bị cho cán bộ mà còn làm suy giảm trải nghiệm sử dụng. Để chuyển đổi số phát huy tối đa hiệu quả, việc tích hợp ứng dụng cần được tối ưu hóa; đồng thời, cần sớm xây dựng các tổ hỗ trợ kỹ thuật tại cơ sở để kịp thời giúp đỡ người dân, đặc biệt là những người chưa quen với công nghệ, tiếp cận dịch vụ công trực tuyến.

Ngoài ra, việc tổ chức lại bộ máy theo mô hình mới, đặc biệt là tinh giản cấp trung gian, đã tạo ra những yêu cầu điều chỉnh lớn về bố trí nhân sự và quản lý chuyên môn ở cấp xã/phường. Hiện nay, các phòng chuyên môn cấp xã phải đảm nhận phạm vi quản lý nhà nước đa ngành nhưng lại thiếu đội ngũ chuyên viên chuyên môn sâu. Tình trạng này bắt nguồn từ việc điều chuyển cán bộ từ các phòng chuyên môn cấp huyện/thị xã cũ về các vị trí mới không tương thích với chuyên môn được đào tạo (ví dụ: cán bộ giáo dục chuyển sang phụ trách công tác hội hoặc làm Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội). Sự chồng chéo công việc và cần thời gian thích nghi đã gây ra thiếu đồng bộ trong quy trình.

Cụ thể, trong lĩnh vực giáo dục, kế hoạch chuyên môn do Sở Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo nhưng việc phê duyệt lại do cấp xã thực hiện. Do cấp xã/phường thiếu chuyên viên chuyên trách sâu (một phòng có thể chỉ có một người chuyên môn tiểu học nhưng phải quản lý cả bậc mầm non), cơ chế kiểm soát chuyên môn sâu trong quá trình phê duyệt chưa thực sự hiệu quả.

Ngoài ra, hình thức tập huấn nghiệp vụ trực tuyến qua Zoom được áp dụng rộng rãi nhưng chưa đảm bảo chất lượng, do thiếu các quy định ràng buộc về mở mic, mở camera, dẫn đến tính tương tác và hiệu quả tiếp thu nội dung không cao. Thêm vào đó, việc định mức nhân sự cấp xã thấp cùng với kế hoạch tinh giản biên chế trong những năm tới đang tạo ra tâm lý băn khoăn về sự ổn định công tác, là yếu tố cần được quan tâm để đội ngũ cán bộ yên tâm cống hiến.

Đồng chí Nguyễn Ngọc Việt, Bí thư Đảng ủy phường Đống Đa chỉ ra rằng, những khó khăn còn nằm ở sự khác biệt về văn hóa công vụ của cán bộ, tư duy ngại thay đổi, tâm lý e dè, không dám thử thách. Trong khi đó, khối lượng công việc lại rất lớn do quy trình, hồ sơ chưa được số hóa đồng bộ, thiếu kho dữ liệu dùng chung. Lĩnh vực hộ tịch vẫn nặng tính hành chính và lạm dụng chứng thực giấy tờ.

Do thời gian vận hành ngắn, những thói quen hành chính cũ vẫn tồn tại song song với "mệnh lệnh số", tạo ra tình trạng "hai dòng chảy": Văn bản giấy và văn bản điện tử.

Nhìn chung, những khó khăn tồn tại trong quá trình vận hành chính quyền 2 cấp nằm ở 3 phương diện chính: Cán bộ (thiếu, không đủ chuyên môn, còn nhiều tâm tư); hạ tầng cơ sở chuyển đổi số (chưa đồng bộ, quá nhiều ứng dụng); và thể chế (văn bản quy định chồng chéo). Do thời gian vận hành ngắn, những thói quen hành chính cũ vẫn tồn tại song song với "mệnh lệnh số", tạo ra tình trạng "hai dòng chảy": Văn bản giấy và văn bản điện tử; chữ ký tươi và chữ ký số...

Việc phân cấp, phân quyền đã có nhiều văn bản của Trung ương và Thành phố, thời gian tới cần triệt để phần quyền cho cấp xã hơn nữa. Những tồn tại này vô hình trung tạo rào cản lớn, gây lãng phí và tăng áp lực lên bộ máy công chức.

Thời gian tới, một trong những nhiệm vụ trọng tâm được Thành ủy xác định là tiếp tục đổi mới tư duy và phương thức lãnh đạo của các cấp ủy đảng; đổi mới phong cách lãnh đạo, lề lối làm việc theo hướng “kiến tạo - phục vụ”, gắn với khoa học quản trị đô thị hiện đại, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số và hội nhập quốc tế. Thành phố sẽ đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, ủy quyền đi đôi với kiểm soát quyền lực, đề cao trách nhiệm người đứng đầu, lựa chọn trúng, đúng và tập trung xử lý dứt điểm những điểm nghẽn, vướng mắc.

Các địa phương trên toàn thành phố thi đua làm sạch và chuẩn hóa dữ liệu tổ chức đảng, đảng viên.

Cùng với đó, Hà Nội đặt mục tiêu đi đầu cả nước về chuyển đổi số trong các cơ quan Đảng và hệ thống chính trị; hoàn thiện hệ sinh thái số trong công tác Đảng; đồng bộ cơ sở dữ liệu cán bộ, đảng viên; ứng dụng phân tích dữ liệu và trí tuệ nhân tạo trong dự báo, ra quyết định. Phấn đấu 100% tổ chức đảng, đảng viên có hồ sơ số; 100% quy trình đảng vụ vận hành trên môi trường số, kết nối với dữ liệu dân cư quốc gia. Thành phố cũng hướng tới xây dựng bộ chỉ số OKR - KPI minh bạch, sát thực; hình thành văn hóa số trong hệ thống chính trị, chuyển từ hành chính quản lý sang hành chính phục vụ, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm.

Nhận thức rõ những bất cập, khó khăn trong vận hành bộ máy 2 cấp cùng tâm tư nguyện vọng của cán bộ địa phương, lãnh đạo Hà Nội đã nhanh chóng vào cuộc, tiếp xúc, lắng nghe và đưa ra những chỉ đạo kịp thời, cụ thể hóa bằng các hành động pháp lý và quản trị

Ngày 26-9-2025, Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội đã ký ban hành Quyết định pháp quy số 61/2025/QĐ-UBND về phân cấp và quy định thẩm quyền quản lý nhà nước một số lĩnh vực kinh tế - xã hội trên địa bàn. Quyết định này quy định về phân cấp và thẩm quyền quản lý nhà nước giữa UBND Thành phố và UBND cấp xã/phường, áp dụng cho các đối tượng liên quan. Nguyên tắc phân cấp được xác định nhằm bảo đảm tính đồng bộ, tính hệ thống, tính liên tục, và loại bỏ tình trạng trùng lặp, chồng chéo trong thực hiện các chức năng, nhiệm vụ.

Sáng 11-9-2025, Thành ủy Hà Nội tổ chức hội nghị trực tuyến đánh giá tình hình triển khai vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp trên địa bàn thành phố.

Thành ủy đặc biệt coi trọng công tác cán bộ địa phương. Thường trực Thành ủy Hà Nội thường xuyên tổ chức hội nghị đánh giá tình hình triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp để kịp thời chỉ đạo các giải pháp tháo gỡ. Công tác bồi dưỡng, tập huấn nghiệp vụ cho lãnh đạo các xã, phường cũng liên tục được chú trọng.

Phó bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Phong cho rằng, khó khăn về đội ngũ cán bộ cấp xã/phường là điểm yếu cần có giải pháp căn cơ. Hà Nội cần tiếp tục tổng hợp đầy đủ thực tiễn, nắm bắt khó khăn từ cơ sở để kiến nghị Trung ương sớm điều chỉnh chính sách, phù hợp với đặc thù quản lý của một đô thị lớn. Ông nhấn mạnh, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ phải được coi là then chốt, triển khai gọn, sát thực tiễn, tránh hình thức, đồng thời cần có cơ chế khuyến khích cán bộ tự học tập ngoài giờ để nâng cao năng lực.

Tại Hội nghị Ban Chỉ đạo 57 Thành ủy Hà Nội, Phó Chủ tịch UBND Thành phố Trương Việt Dũng đã công bố chiến lược mới. Từ nay đến 31-12-2025 và xuyên suốt năm 2026, Thành phố sẽ chuyển ngay sang trạng thái hành động mới theo phương châm: “Lãnh đạo bằng tầm nhìn - bằng dữ liệu - bằng nêu gương. Tổ chức thực hiện bằng Mục tiêu và Kết quả then chốt (OKR) - Chỉ số đánh giá hiệu quả công việc (KPI) và Bảng Điều hành tập trung (Dashboard).”

Để thúc đẩy chuyển đổi số, toàn bộ nhiệm vụ phải hoàn thành trong năm 2025. Các cơ quan, đơn vị cần rà soát nền tảng số, bảo đảm thống nhất hệ thống quản lý văn bản và báo cáo số. Các sở, ngành được giao đề xuất mô hình chính quyền số Hà Nội, thí điểm ứng dụng AI và dữ liệu lớn, đồng thời phát động phong trào “Học tập số thường xuyên”. Mục tiêu cốt lõi là hoàn thành chuyển giao Điểm phục vụ hành chính công cấp xã, phường và khắc phục triệt để tình trạng sử dụng quá nhiều phần mềm tác nghiệp.

Kể từ khi vận hành chính quyền 2 cấp, thấu hiểu những tâm tư nguyện vọng của nhân dân, Đảng ủy, UBND các phường, xã đã đồng loạt tổ chức Hội nghị đối thoại giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền với Mặt trận Tổ quốc và nhân dân trên địa bàn.

Từ những buổi đối thoại cởi mở, nhiều vấn đề bức xúc của người dân đã được giải quyết, nhiều điểm nghẽn được cởi mở. Việc cam kết giải quyết vấn đề, thay bằng câu nói quen thuộc “chúng tôi ghi nhận ý kiến và sẽ xem xét” trước sự giám sát của Mặt trận Tổ quốc, được xem là bước chuyển mình lớn trong tư duy quản lý của chính quyền cơ sở: Minh bạch hơn, dám chịu trách nhiệm và dám cam kết hơn.

Từ những buổi đối thoại cởi mở, nhiều vấn đề bức xúc của người dân đã được giải quyết, nhiều điểm nghẽn được cởi mở.

“Đối thoại không chỉ là để lắng nghe mà còn là hành động, là cam kết của chính quyền trong việc phục vụ nhân dân, siết chặt kỷ cương, cải thiện môi trường đô thị và nâng cao chất lượng cuộc sống người dân”, đồng chí Đỗ Trọng Nam, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Văn Miếu - Quốc Tử Giám khẳng định.

Sự thay đổi không chỉ dừng ở đối thoại định kỳ. Tháng 7 vừa qua, Ủy ban MTTQ Việt Nam phường Ngọc Hà đã ra mắt mô hình “Lắng nghe nhân dân nói”, cho phép người dân quét mã QR “Góp ý Ngọc Hà” để gửi kiến nghị mà không cần đến cơ quan cấp ủy, chính quyền.

Chỉ sau 10 ngày triển khai, 137 ý kiến, kiến nghị đã được tiếp nhận, thể hiện sự quan tâm của người dân vào nhiều lĩnh vực, chủ yếu liên quan đến xây dựng đô thị văn minh và các vấn đề dân sinh. Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam phường Ngọc Hà Trần Thị Hà Giang khẳng định, bên cạnh việc tổng hợp, phân loại và chuyển cơ quan chức năng xử lý, Ủy ban MTTQ còn thực hiện chức năng giám sát, theo dõi tiến độ và công khai kết quả.

Chỉ sau 10 ngày triển khai mô hình “Lắng nghe nhân dân nói”, phường Ngọc Hà đã tiếp nhận 137 ý kiến, kiến nghị, thể hiện sự quan tâm của người dân vào nhiều lĩnh vực, chủ yếu liên quan đến xây dựng đô thị văn minh và các vấn đề dân sinh.

Những bước chuyển rõ rệt trong tư duy quản lý, chủ động tìm đến nhân dân, lắng nghe nhân dân, và đặc biệt là cam kết với nhân dân của lãnh đạo chính quyền địa phương Hà Nội thể hiện một sự thay đổi sâu sắc trong tư duy quản trị.

Điều này hoàn toàn phù hợp với chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi tiếp xúc cử tri trước Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV (ngày 17-4-2025): Việc giải quyết thủ tục hành chính của dân phải được thực hiện ở cấp xã, phường. "Việc gì quá thẩm quyền của xã thì xã báo cáo lên tỉnh, thành phố, dân không việc gì phải lên đến tỉnh". Yêu cầu đối với chính quyền cơ sở trong cuộc cách mạng chính quyền 2 cấp này là: Phân cấp, phân quyền, đấy chính là để phụng sự nhân dân tốt hơn.

Có thể nói, mô hình chính quyền 2 cấp đang đặt Hà Nội trước những thách thức chưa từng có nhưng đồng thời mở ra cơ hội lớn để tái thiết tư duy quản trị đô thị. Khi những điểm nghẽn về thể chế, hạ tầng số và năng lực đội ngũ từng bước được tháo gỡ; khi phân cấp - phân quyền đi liền với kiểm soát quyền lực; và khi chính quyền cơ sở chủ động đối thoại, cam kết và hành động vì người dân, một nền hành chính phục vụ thực chất sẽ hình thành. Cuộc cách mạng tư duy không chỉ là yêu cầu cấp bách mà còn là con đường tất yếu để Hà Nội xây dựng chính quyền đô thị hiện đại, chuyên nghiệp, minh bạch và kiến tạo, xứng đáng với kỳ vọng của nhân dân Thủ đô trong giai đoạn phát triển mới.

Bài 5: Giải pháp trụ cột nâng tầm quản trị