-------------------***-------------------

Nhận lời mời của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm và phu nhân, Tổng thống Cộng hòa Mozambique Filipe Jacinto Nyusi và phu nhân thăm chính thức Việt Nam từ ngày 8 đến 10-9. Đây là chuyến thăm Việt Nam đầu tiên của Tổng thống Filipe Jacinto Nyusi kể từ khi nắm quyền và là chuyến thăm Việt Nam đầu tiên của một Tổng thống Mozambique sau hơn 17 năm.

-------------------***-------------------

Việt Nam và Mozambique thiết lập quan hệ ngoại giao ngày 25-6-1975. Có một điều đặc biệt trong quan hệ giữa hai nước, đó là ngày Mozambique tuyên bố độc lập cũng chính là ngày Chính phủ Việt Nam tuyên bố với thế giới công nhận Nhà nước Cộng hòa Mozambique độc lập. Việc hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao vào đúng ngày Mozambique tuyên bố độc lập cho thấy quan hệ hữu nghị truyền thống giữa Việt Nam và Mozambique được bắt nguồn từ sự ủng hộ lẫn nhau trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc.

Chiều 6-6-2022, tại trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã hội đàm cấp cao với Chủ tịch Đảng Mặt trận Giải phóng Mozambique (FRELIMO), Tổng thống Mozambique Filipe Jacinto Nyusi bằng hình thức trực tuyến. Ảnh: TTXVN

Nguồn: Bộ Ngoại giao, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, TTXVN

Dù xa cách về địa lý, Việt Nam cùng Mozambique chia sẻ nhiều điểm tương đồng. Đó là lòng yêu nước, tinh thần quả cảm bảo vệ hòa bình, tự do dân tộc trong những thập kỷ trước và quyết tâm xây dựng đất nước hòa bình, phồn vinh, hội nhập trong giai đoạn hiện nay. Nhiều thế hệ người Mozambique dành sự kính trọng và tình cảm yêu mến đặc biệt đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Đại tướng Tô Lâm, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an (nay là Tổng Bí thư, Chủ tịch nước) tiếp Đại sứ Mozambique tại Việt Nam Leonardo Rosario Manuel Pene đến chào tạm biệt nhân kết thúc nhiệm kỳ công tác tại Việt Nam, ngày 16-1-2024 (ảnh trái); hội đàm với ngài Roque Silva Samuel, Ủy viên Bộ Chính trị, Tổng Thư ký Đảng Mặt trận Giải phóng Mozambique (FRELIMO), ngày 10-12-2019 (ảnh phải). Ảnh: VOV, bocongan.gov.vn

Trong gần nửa thế kỷ qua, quan hệ đoàn kết, hữu nghị và hợp tác truyền thống giữa Việt Nam và Mozambique đã được các thế hệ lãnh đạo và nhân dân hai nước kế thừa, vun đắp và liên tục phát triển. Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng Mặt trận Giải phóng Mozambique (FRELIMO) cầm quyền có quan hệ hữu nghị truyền thống tốt đẹp, tạo nền tảng chính trị vững chắc thúc đẩy quan hệ hai nước trên nhiều lĩnh vực; đồng thời giữ vai trò định hướng trong việc phát triển quan hệ hợp tác nhiều mặt giữa hai nước ngày càng thực chất và hiệu quả. Chính sách nhất quán của cả hai nước là luôn coi trọng quan hệ hữu nghị truyền thống và đối tác Việt Nam-Mozambique. Việt Nam là ưu tiên trong chính sách đối ngoại hướng Đông của Mozambique. Đảng, Nhà nước Việt Nam luôn coi trọng quan hệ hữu nghị truyền thống với các quốc gia bạn bè tại châu Phi, trong đó có Mozambique.

Ngay cả trong bối cảnh đại dịch Covid-19, quan hệ hợp tác tốt đẹp tiếp tục được thúc đẩy, thể hiện qua hội đàm trực tuyến cấp cao ngày 6-6-2022 giữa Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Chủ tịch Đảng Frelimo, Tổng thống Mozambique Filipe Jacinto Nyusi.

Thủ tướng Phạm Minh Chính và Chủ tịch Quốc hội Mozambique Esperanca Laurinda Francisco Nhiuane Bias trước cuộc hội đàm ngày 21-6-2022 tại Hà Nội. Ảnh: Dương Giang

Cùng với vai trò quan trọng và vị thế ngày càng gia tăng của Mozambique tại khu vực Nam phần châu Phi và của Việt Nam tại khu vực Đông Nam Á, tiềm năng hợp tác giữa hai nước thời gian tới là rất lớn, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế, thương mại. Mozambique có thế mạnh về tài nguyên thiên nhiên, thủy sản, nguồn nhân công giá thành cạnh tranh..., trong khi Việt Nam có thế mạnh về nông nghiệp, thủ công mỹ nghệ, thủy sản, lực lượng lao động cần cù.

Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Cộng hòa Mozambique tháng 9-2023, Phó chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân đã hội kiến Chủ tịch đảng cầm quyền FRELIMO, Tổng thống Mozambique Filipe Jacinto Nyusi. Ảnh: TTXVN

Hai nước đã ký nhiều hiệp định, thỏa thuận hợp tác trên các lĩnh vực chính trị ngoại giao, kinh tế, thương mại, đầu tư, nông nghiệp, thủy sản, khoa học - công nghệ, viễn thông, y tế, giáo dục - đào tạo, văn hóa, an ninh - quốc phòng, tài chính, ngân hàng, hợp tác cấp tỉnh… tạo điều kiện cho các bộ, ngành mở rộng hợp tác. Hai nước đã lập các cơ chế hợp tác quan trọng như Ủy ban liên Chính phủ, tham vấn chính trị cấp Thứ trưởng ngoại giao…

Hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư là điểm nổi bật trong quan hệ hai nước. Năm 2023, kim ngạch thương mại song phương đạt 546,4 triệu USD, trong đó Việt Nam xuất khẩu 127 triệu USD chủ yếu là gạo, phân bón, hàng hóa đa dạng và nhập khẩu 419,4 triệu USD, chủ yếu là than các loại (346 triệu USD) và hạt điều (59 triệu USD).

Nguồn: Bộ Ngoại giao, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, TTXVN

Sự có mặt của Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội Viettel tại Mozambique được xem là một trong những biểu tượng hợp tác của quan hệ hai nước. Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội Viettel đang đầu tư trong lĩnh vực viễn thông ở Mozambique.

Liên doanh Movitel được coi là điểm sáng trong quan hệ đầu tư giữa hai nước. Ảnh: Viettel.vn

Theo đó, Công ty Movitel (liên doanh giữa Viettel và công ty SPI của Mozambique) có tổng vốn đầu tư 600 triệu USD, trong đó Viettel đóng góp 70%. Mạng thông tin di động Movitel của Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội Viettel tại Mozambique là một dự án rất hiệu quả trong quan hệ hợp tác kinh tế song phương, giúp Mozambique tạo ra một cuộc cách mạng về thông tin. Mạng di động Movitel đi vào hoạt động từ tháng 5-2012 đến nay đã trở thành là nhà cung cấp đa dịch vụ viễn thông và công nghệ thông tin có thị phần lớn nhất Mozambique và thuộc nhóm 3 công ty có đóng góp ngân sách nhiều nhất cho Mozambique với lũy kế nộp ngân sách từ đầu dự án là 262 triệu USD. Trong chuyến thăm tới Việt Nam tháng 6-2022, Chủ tịch Quốc hội Mozambique Esperanca Laurinda Francisco Nhiuane Bias khẳng định, sự đầu tư của Viettel tại Mozambique chính là kết quả thành công của mối quan hệ hợp tác trên nhiều lĩnh vực giữa hai nước, hai dân tộc. Quốc hội Mozambique sẽ cải thiện chính sách, pháp luật để tạo điều kiện cho Viettel cũng như các nhà đầu tư nước ngoài khác yên tâm, đẩy mạnh đầu tư, kinh doanh ở nước này.

Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức nước Cộng hòa Mozambique, chiều 11-9-2023 (theo giờ địa phương), Phó chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân đã có cuộc gặp với Chủ tịch Hội đồng thành phố Maputo, Ủy viên Bộ Chính trị Đảng Frelimo cầm quyền Eneas Comiche tại trụ sở Hội đồng thành phố Maputo. Chủ tịch Eneas Comiche bày tỏ tự hào, vinh dự vì Thủ đô Maputo có Đại lộ mang tên Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ vĩ đại, anh hùng dân tộc của Việt Nam. Ảnh: Bộ Ngoại giao

Trong lĩnh vực nông nghiệp, từ năm 2010 đến năm 2014, Việt Nam, Nhật Bản và Mozambique đã thực hiện dự án nông nghiệp ba bên trong khuôn khổ hợp tác Nam - Nam tại hai vùng trọng điểm nông nghiệp của Mozambique là tỉnh Gaza và Zambezia. Tháng 3-2014, hai bên đã ký Dự án Hợp tác nghiên cứu phát triển cây lương thực và cây thực phẩm tại Mozambique giai đoạn 2013-2017 tại tỉnh Zambezia, trong đó Việt Nam hỗ trợ khoảng 1,96 triệu USD trên tổng kinh phí 2,17 triệu USD (Mozambique góp vốn đối ứng 210.000 USD) và cử 8 chuyên gia nông nghiệp làm việc cho Dự án. Dự án đã kết thúc cuối năm 2018. Mozambique đã gửi đề xuất hợp tác dự án giai đoạn 2 với tên gọi Dự án “Hợp tác phát triển sản xuất lúa, đậu tương và rau cho các tỉnh miền Trung Mozambique”. Dự án có tổng kinh phí là 3,5 triệu USD, trong đó Việt Nam hỗ trợ bạn 3 triệu USD…

Trên nền tảng quan hệ hữu nghị truyền thống tốt đẹp, chuyến thăm Việt Nam lần này của Tổng thống Filipe Jacinto Nyusi hứa hẹn sẽ mở ra những khuôn khổ hợp tác mới và tạo đà phát triển cho quan hệ hai nước. Theo đó, Việt Nam và Mozambique sẽ tiếp tục khai phá, mở rộng quan hệ từ các lĩnh vực hợp tác truyền thống giữa hai nước như nông nghiệp, giáo dục, y tế… sang các lĩnh vực hợp tác mới mà Việt Nam có thế mạnh và Mozambique có nhu cầu như: Chuyển đổi số, khoáng sản, công nghiệp dân dụng, chế biến nông sản, xây dựng, năng lượng, hạ tầng công cộng…

Chúng ta tin tưởng rằng, chuyến thăm của Tổng thống Filipe Jacinto Nyusi sẽ tạo thêm động lực mạnh mẽ để hai nước tiếp tục khai mở tiềm năng hợp tác, thắt chặt và làm sâu sắc hơn nữa quan hệ hữu nghị truyền thống và đối tác Việt Nam-Mozambique.

Mozambique, một quốc gia châu Phi có nhiều điểm đặc biệt, với nền văn hóa đa dạng, độc đáo. Là thành viên của cộng đồng các quốc gia tiếng Bồ Đào Nha, đất nước Mozambique ngày nay vẫn mang nhiều dấu ấn văn hóa xứ Bồ. Ảnh: Fleurdelys (tổng hợp)