Giữa nhiều mối lưu tâm đối nội cấp bách, những trọng tâm đối ngoại được Tổng thống Biden lựa chọn trong 100 ngày đầu nhiệm kỳ rất có thể là nền tảng chiến lược định hình bộ mặt nước Mỹ trong ít nhất 4 năm tới.

"Thông điệp mà tôi muốn cả thế giới lắng nghe hôm nay chính là nước Mỹ đã trở lại", Tổng thống Joe Biden nói khi đến trụ sở Bộ Ngoại giao Mỹ một ngày đầu tháng 2.

Trong bài phát biểu, ông Biden nói chính quyền sẽ nhanh chóng khôi phục sự hợp tác với cộng đồng quốc tế, "tìm lại vị thế lãnh đạo dẫn đầu của mình, để thúc đẩy hành động toàn cầu trước những thách thức chung".

Trong 100 ngày đầu nhiệm kỳ, chính quyền Biden phải đối mặt với nhiều thách thức đối nội hơn hẳn những người tiền nhiệm, buộc tổng thống thứ 46 của nước Mỹ phải ưu tiên nguồn lực quốc gia cho những mục tiêu trong nước.

Điều này gián tiếp phô bày những lợi ích cốt lõi mà nước Mỹ đang theo đuổi bên ngoài biên giới quốc gia.

Cái lạnh của tiểu bang Alaska không làm “hạ nhiệt” hội nghị cấp cao Mỹ - Trung Quốc hôm 18/3. Đó là lần đầu tiên đại diện hai nước gặp nhau sau khi ông Biden lên nắm quyền.

Trước ống kính máy quay, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cùng Cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan, và Ủy viên Bộ Chính trị Trung Quốc Dương Khiết Trì cùng Ngoại trưởng Vương Nghị có màn đối đáp và chỉ trích kịch liệt ngay trong phiên khai mạc, trái ngược với những cuộc gặp ngoại giao trước đây.

“Trung Quốc có những hành động đe dọa trật tự dựa trên luật lệ vốn giúp duy trì sự ổn định toàn cầu”, ông Blinken nhấn mạnh. Cuộc chạm mặt trực diện đầu tiên giữa Mỹ và Trung Quốc này như báo hiệu về viễn cảnh tương lai của mối quan hệ.

Dù đề ra chính sách “xoay trục”, cựu Tổng thống Obama chưa thực sự quyết liệt đối phó với thách thức từ Trung Quốc. Đến thời chính quyền Trump, Mỹ rất cứng rắn, song lại “đơn thương độc mã” trong cuộc cạnh tranh chiến lược với Trung Quốc.

Điều này phần nào kìm hãm sự phát triển của Trung Quốc, song nó cũng tạo ra khoảng trống quyền lực lớn tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, và Trung Quốc nhanh chóng chớp lấy cơ hội để trở thành nhân tố có ảnh hưởng với khu vực.

Chính vì vậy, ông Biden nhận thấy mình cần “đưa nước Mỹ trở lại”, không chỉ qua những hành động đơn phương, mà còn qua các cơ chế hợp tác song phương và đa phương với những đối tác trong khu vực.

Giữa tháng 4, Tổng thống Joe Biden tiếp đón Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide Suga tại Nhà Trắng. Đây là lần đầu tiên ông Biden, trên cương vị mới, gặp gỡ trực tiếp một lãnh đạo nước ngoài. Cuộc gặp qua đó góp phần khẳng định cam kết mạnh mẽ dành cho đồng minh và ưu tiên của ông Biden đối với khu vực.

“Chúng tôi cam kết làm việc với nhau để ứng phó với thách thức từ Trung Quốc, và về các vấn đề như Biển Hoa Đông, Biển Đông và Triều Tiên, từ đó đảm bảo tương lai tự do và rộng mở của Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương”, ông Biden nói tại cuộc họp báo cùng Thủ tướng Suga.

Khoảng một tháng trước, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Floyd Austin cũng đến Ấn Độ, một thành viên của nhóm “Bộ Tứ”, để tái khẳng định cam kết thúc đẩy trật tự ở khu vực và thắt chặt quan hệ hợp tác quốc phòng song phương.

Cuộc gặp trên diễn ra ngay sau hội nghị thượng đỉnh trực tuyến đầu tiên của nhóm "Bộ Tứ", gồm các nhà lãnh đạo Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Australia. Hội nghị gửi đi tuyên bố mạnh mẽ của nhóm này trong quyết tâm ngăn chặn Trung Quốc, theo Washington Post.

Nước Mỹ dưới thời Tổng thống Biden vẫn giữ cách tiếp cận cứng rắn với Trung Quốc nếu cần thiết. Chỉ trong vòng chưa đầy một tháng kể từ khi ông Biden nhậm chức, Mỹ triển khai hai đợt tuần tra tự do hàng hải (FONOP) vào ngày 5/2 và 17/2.

Đây được xem là thông điệp cứng rắn của Washington gửi cho Bắc Kinh, khi Luật Hải cảnh Trung Quốc được thông qua chỉ vài ngày trước đó.

Ngay trong tháng 4, hai nước một lần nữa lại “chạm mặt” khi đưa tàu sân bay vào Biển Đông. Phía Mỹ cử nhóm tác chiến tàu sân bay Theodore Roosevelt cùng với nhóm tàu đổ bộ tấn công Makin Island đến tập trận chung. Sau đó 10 ngày, ba tàu khu trục lớp Arleigh Burke của Mỹ áp sát tàu sân bay Liêu Ninh cùng nhóm 5 tàu hộ tống của Trung Quốc trên vùng biển này.

Giáo sư Toshihiro Nakayama, chuyên ngành Chính trị và Chính sách đối ngoại Mỹ, Đại học Keio, Nhật Bản, bình luận cách tiếp cận của chính quyền Biden đã “bổ sung sự khôn ngoan vào lập trường cứng rắn đối với Trung Quốc của thời ông Trump”.

"Đã đến lúc chấm dứt cuộc chiến dài nhất của nước Mỹ. Đã đến lúc đưa lính Mỹ về nhà", ông Biden tuyên bố hôm 14/4, về quyết định dấu ấn trong 100 ngày đầu: Rút toàn bộ lính Mỹ khỏi Afghanistan trước ngày 11/9.

Ông Biden đến thăm Nghĩa trang Quốc gia Arlington ở Virginia ngay sau đó. Đứng giữa làn mưa và bia mộ của những lính Mỹ hy sinh, tổng thống thứ 46 của nước Mỹ nhắc đến người con trai lớn Beau Biden.

Ông không cầm được nước mắt.

Sau hơn 10 năm chờ đợi và cố gắng, ông Biden hiện thực hóa được một điều đau đáu trong lòng: Chấm dứt cuộc chiến gần 20 năm của Mỹ tại Afghanistan, và đưa những người lính Mỹ cuối cùng về nhà.

“Tôi đau lòng mỗi khi nghĩ đến nghĩa trang, và khi nghĩ về con trai Beau - người khăng khăng khoác lên mình bộ quân phục, tự hào đến Iraq và từ bỏ vị trí tổng chưởng lý bang Delaware. Nó làm điều đó với suy nghĩ rằng đó là điều phải làm”, Tổng thống Biden nói.

Trong bối cảnh đời sống thế giới biến đổi từng ngày, giữa những lợi ích đan xen và vô vàn thách thức tiềm ẩn, không có gì đảm bảo nỗ lực của Tổng thống Biden có thể giúp ông khôi phục sức ảnh hưởng và củng cố vai trò của Mỹ.

Dù vậy, những thành tựu đạt được trong 100 ngày đầu tiên vẫn đồng điệu với khúc nhạc mà ông Biden đã tấu gần hai năm trước khi bắt đầu chiến dịch tranh cử. Trong ít nhất là bốn năm nữa, sứ mệnh mà nước Mỹ và thế giới đang cam kết đối với khí hậu vẽ ra một tương lai rất đáng trông chờ.