Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là nhà lãnh đạo hhết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, luôn đặt lợi ích của Đảng, Nhà nước, nhân dân, lợi ích của quốc gia - dân tộc lên trên hết, trước hết; là tấm gương sáng, mẫu mực về học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; là nhà lý luận tài năng... Điều này thể hiện qua rất nhiều cuốn sách, bài viết của đồng chí về những vấn đề mang tầm chủ trương, đường lối, chiến lược, nhìn xa trông rộng trên tất cả các lĩnh vực với những lập luận sắc bén, đầy sức thuyết phục, những dẫn chứng thực tế phong phú, sinh động, thể hiện tầm cao lý luận về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Với hơn 80 tuổi đời, hơn 57 tuổi Đảng, đồng chí đã cống hiến đến hơi thở cuối cùng cho sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc, của nhân dân. Đồng chí luôn tâm niệm, “Danh dự mới là điều thiêng liêng, cao quý nhất...”; “Cái quý nhất của con người là cuộc sống và danh dự sống, bởi vì, đời người chỉ sống có một lần. Phải sống sao cho khỏi xót xa, ân hận vì những năm tháng đã sống hoài, sống phí” ⁽¹⁾. _{(Nguyễn Phú Trọng: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2022, tr. 366).}

Ảnh trên: Một số hình ảnh đồng chí Nguyễn Phú Trọng thời là sinh viên và nghiên cứu sinh.

Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng dành sự quan tâm lớn đối với công tác tư tưởng của Đảng nói chung, công tác báo chí nói riêng. Trải qua các cương vị quan trọng như: Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng từ khóa VII đến khóa XIII; Ủy viên Bộ Chính trị từ khóa VIII đến khóa XIII; Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản; Bí thư Thành ủy Hà Nội; Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; Chủ tịch Quốc hội; Chủ tịch nước; Tổng Bí thư từ khóa XI đến khóa XIII, đồng chí đã cho thấy bản thân là một nhà chính trị làm công tác tư tưởng, báo chí vô cùng xuất sắc. Trong mọi hoàn cảnh, đồng chí luôn tỏ rõ bản lĩnh, trí tuệ của người cộng sản; tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân; kiên định Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, mục tiêu, lý tưởng của Đảng và dân tộc, các nguyên tắc của Đảng; giữ gìn, nêu cao và lan tỏa phẩm chất đạo đức cách mạng trong sáng, tiền phong, gương mẫu.

1/Trên cương vị là một nhà nghiên cứu lý luận, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có nhiều đóng góp, cống hiến trên lĩnh vực tư tưởng, lý luận của Đảng. Các công trình nghiên cứu của Đồng chí có giá trị lý luận, thực tiễn và hành động rất sâu sắc, tiêu biểu như các tác phẩm: “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam”; “Biến thách thức thành cơ hội, quyết tâm tạo đột phá đưa đất nước phát triển nhanh, bền vững”; “Xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng”; “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh”; “Xây dựng và phát triển nền đối ngoại, ngoại giao Việt Nam toàn diện, hiện đại, mang đậm bản sắc cây tre Việt Nam”; “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”; “Quốc hội trong tiến trình đổi mới đáp ứng yêu cầu xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam”…

Đồng chí trở thành ngọn cờ lý luận, tiên phong, quy tụ, dẫn dắt, định hướng rõ nét trong công tác tư tưởng của Đảng:

Hoạch định đường lối, tầm nhìn chiến lược của Đảng, của dân tộc và cách mạng Việt Nam.

Coi trọng tổng kết thực tiễn, hoàn thiện lý luận về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.

Chú trọng nguyên tắc sống còn, không cho phép “ngả nghiêng, dao động”: Kiên định, vận dụng và phát triển sáng tạo Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kiên định đường lối đổi mới của Đảng; kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng; bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc...

Đồng chí luôn quan tâm chỉ đạo phát triển công tác lý luận của Đảng và bản thân đồng chí là nhà lý luận tài năng với kiến thức chuyên sâu, có nhiều đóng góp cho hệ thống lý luận đổi mới của Đảng.

2/Trên lĩnh vực công tác tuyên truyền, báo chí, truyền thông, cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là một nhà báo đại thụ^[1]. Đồng chí trưởng thành từ Tạp chí Cộng sản: Từ biên tập viên lên Phó trưởng ban, Trưởng Ban Xây dựng Đảng, Phó tổng Biên tập, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản. Trong suốt 29 năm công tác tại Tạp chí Cộng sản (tháng 12/1967 – 8/1996), trong đó có 5 năm làm Tổng Biên tập, đồng chí Nguyễn Phú Trọng đã viết tổng số 58 bài đăng trên Tạp chí Cộng sản. Vừa với tư cách là nhà báo vừa với tư cách lãnh đạo Cơ quan lý luận chính trị của Đảng là Tạp chí Cộng sản, sau này trở thành lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đồng chí rất chú trọng tới việc giữ vững và phát huy vai trò tiên phong của báo chí, xuất bản, là đội quân chủ lực trên mặt trận văn hóa – tư tưởng của Đảng, đóng góp vào sự nghiệp xây dựng đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Đồng chí Nguyễn Phú Trọng luôn dành sự quan tâm và tình cảm đặc biệt cho Tạp chí Cộng sản.

Ông Hà Xuân Trường, Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản (nhiệm kỳ 1986-1991) trao kỷ niệm chương tặng nhà báo Nguyễn Phú Trọng. Ảnh: tư liệu

Chúng tôi vinh dự là lớp kế cận của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng ở Tạp chí Cộng sản và nhớ rất rõ trong lần về thăm và làm việc với Tạp chí Cộng sản ngày 9-6-2012, đồng chí nhấn mạnh, Tạp chí Cộng sản là một tạp chí có lịch sử hoạt động lâu nhất ở nước ta. Vì vậy mỗi cán bộ, phóng viên, biên tập viên Tạp chí Cộng sản phải tiếp tục nhận thức đầy đủ hơn, sâu sắc hơn về vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của Tạp chí Cộng sản. Muốn vậy, cần có hai điều kiện: Một là, bản thân mỗi cán bộ công tác ở Tạp chí Cộng sản phải thật sự yêu nghề, say mê công việc, ngày đêm lo toan, trăn trở, ăn không ngon, ngủ không yên về một bài viết do mình phụ trách. Hai là, cơ quan, tổ chức phải tạo điều kiện, môi trường thuận lợi để cán bộ phát huy hết khả năng, cống hiến sức lực, trí tuệ cho Tạp chí. Đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chia sẻ, nhiệm vụ sắp tới của chúng ta còn khó khăn, nặng nề. Tình hình trong nước, khu vực và trên thế giới vẫn diễn biến phức tạp, khó lường. Có những sự kiện xảy ra ngoài dự báo. Trong bối cảnh như vậy, lý luận làm thế nào thực hiện được sứ mệnh dẫn đường, định hướng, đi trước, dự báo. Cán bộ, phóng viên, biên tập viên ở Tạp chí Cộng sản phải có lập trường tư tưởng kiên định, quan điểm chính trị rõ ràng, thực sự tin tưởng vào Cương lĩnh, đường lối, sự lãnh đạo của Đảng, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của dân tộc; đồng thời phải có trình độ hiểu biết, trình độ lý luận nhất định. Đây là những phẩm chất tối cần thiết để hình thành những cây bút được bạn đọc tin tưởng và yêu mến. Đây cũng là công việc rất khó và kỳ công lắm, đòi hỏi tập thể phải chăm sóc, bồi dưỡng công phu và cá nhân phải nỗ lực rèn luyện toàn diện không ngừng. Chúng tôi thấy đây là những lời dặn dò rất tâm huyết và quý báu. Nó không chỉ đúng với yêu cầu mới của cách mạng, mà còn thể hiện trọng trách, vai trò của Tạp chí Cộng sản - Cơ quan lý luận chính trị của Trung ương Đảng, trong việc tiếp tục gánh vác những trọng trách mới, với chất lượng cao hơn, mãi xứng đáng là ngọn cờ tư tưởng chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Sau này trên nhiều cương vị lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đồng chí tiếp tục viết bài đăng trên các báo, tạp chí. Điểm đặc biệt nổi bật trong các bài viết của đồng chí là vô cùng gần gũi, dễ hiểu, dễ nhớ, có tính lan tỏa, tác động sâu sắc. Nhiều câu thơ, ca dao, tục ngữ, lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã được Tổng Bí thư vận dụng trong lối viết báo, vừa thể hiện tính sắc sảo, tầm vóc trí tuệ chứa đựng tư tưởng chỉ đạo lớn lao của người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam, vừa thể hiện bút pháp phong phú, đa dạng của người chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng văn hóa. Bởi vậy, nội dung thông điệp dù rất trừu tượng, từ học thuyết Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đến lý luận xây dựng Đảng, đường lối phát triển kinh tế - xã hội, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đường lối văn hóa, đường lối đối ngoại, quốc phòng, an ninh… đều được truyền tải hết sức dung dị, dễ hiểu, sinh động, hấp dẫn, tạo sức lan tỏa mạnh mẽ trong cán bộ, đảng viên và nhân dân, trở thành “cẩm nang” sinh hoạt chính trị sâu rộng trong các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền, địa phương, cơ quan, đơn vị. Những bài viết, bài nói của đồng chí góp phần quan trọng trong việc tuyên truyền, giáo dục chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tạo đồng thuận, thống nhất trong Đảng, hệ thống chính trị và trong toàn xã hội, nhanh chóng đưa các quyết sách của Đảng vào cuộc sống, hiện thực hóa các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội theo tầm nhìn ngắn hạn và dài hạn. Trên tinh thần ý chí, quyết tâm, nỗ lực đó, toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta đã vượt qua nhiều khó khăn, thách thức, giành được những thành tựu quan trọng với những dấu ấn nổi bật, làm cho cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín của đất nước ngày càng cao, bền vững.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng gặp gỡ thân mật cán bộ chủ chốt Báo Quân đội nhân dân chiều 18-10-2020.

3/Trên cương vị Tổng Bí thư, đồng chí Nguyễn Phú Trọng luôn thể hiện sự quan tâm, vai trò hạt nhân lãnh đạo, cùng Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời, sát sao công tác tư tưởng, lý luận của Đảng nói chung, công tác báo chí nói riêng, nhất là trong xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, đạo đức, đẩy mạnh đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí theo phương châm kiên quyết, kiên trì, quyết liệt, “không có vùng cấm”, “không có ngoại lệ”; xây dựng sự đoàn kết, thống nhất tư tưởng, ý chí, hành động trong Đảng, đồng thuận trong xã hội, “tiền hô hậu ủng, nhất hô bá ứng, trên dưới đồng lòng, dọc ngang thông suốt”.

Đồng chí thường nhắc nhở: “Công tác tư tưởng - văn hóa phải bảo đảm tiếp tục đẩy mạnh sự nghiệp đổi mới trên cơ sở giữ vững ổn định chính trị, xã hội, bảo đảm tăng cường sự thống nhất trong toàn Đảng, toàn quân, toàn dân (thống nhất nhận thức, thống nhất ý chí, thống nhất hành động), tạo ra một không khí phấn chấn đi vào công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ đất nước, thực hiện thắng lợi Cương lĩnh và đường lối của Đảng, Hiến pháp và pháp luật của Nhà nước”^[2].

Đồng thời, đồng chí cũng chỉ rõ những trăn trở: “Công tác tư tưởng là công tác quan trọng hàng đầu, nhưng khó ở chỗ tư tưởng rất trừu tượng... Điều đáng sợ nhất bây giờ là trong một bộ phận cán bộ, đảng viên, nhân dân, kể cả trong cán bộ tuyên giáo là sự mơ hồ, không phân biệt đúng sai, phai nhạt lý tưởng, giảm sút ý chí chiến đấu, mất hết nhuệ khí đấu tranh... Chính vì vậy, tôi mong muốn toàn thể cán bộ, đảng viên, nhất là ngành tuyên giáo và đặc biệt là Ban Tuyên giáo Trung ương nhận thức đầy đủ, sâu sắc hơn ý nghĩa, vai trò, vị trò quan trọng của công tác tư tưởng. Ngành tuyên giáo phải làm tốt hơn nữa công tác xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng. Đấy chính là nền tảng tư tưởng, mục tiêu, lý tưởng, kiên định Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, kiên định con đường đã đi, tuyệt đối không dao động, mơ hồ... Đó là để tất cả chúng ta phải kiên định con đường đi lên dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”^[3].

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng với các đại biểu dự Đại hội đại biểu toàn quốc Hội Nhà báo Việt Nam lần thứ X, nhiệm kỳ 2015-2020. Ảnh: Trí Dũng - TTXVN

Những tư tưởng, quan điểm, phương châm chỉ đạo và nguyên tắc hành động trong công tác tư tưởng, lý luận, báo chí do đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng khởi xướng và chỉ đạo đã phát huy hiệu quả, được khẳng định qua thực tiễn, mang lại nhiều bài học kinh nghiệm quý giá cả về lý luận và thực tiễn, phát huy được sức mạnh tổng hợp của các binh chủng làm công tác tư tưởng, trong đó có binh chủng báo chí, truyền thông; góp phần quan trọng, to lớn vào việc tổ chức thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, với vai trò là quyền lực thúc đẩy phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, con người; trở thành vũ khí quan trọng trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.

^{[1] Số lượng công trình sách lý luận của Đồng chí Tổng Bí thư hơn 40 cuốn, số lượng các bài viết bài phát biểu chỉ đạo, định hướng lên đến hàng nghìn văn bản. [2] Nguyễn Phú Trọng: Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, Nxb. CTQG Sự thật, Hà Nội, 2024, tr. 67. [3] Phát biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Lễ kỷ niệm 88 năm Ngày truyền thống ngành Tuyên giáo, ngày 1-8-2018.}