Hiện nay, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của Thủ đô đã và đang giữ vị trí ngày càng quan trọng. Hà Nội là địa phương dẫn đầu cả nước về số lượng đề tài nghiên cứu, về hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, về tốc độ chuyển đổi số trong nhiều lĩnh vực.

Tuy nhiên, để khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trở thành trục động lực then chốt, giúp Hà Nội bước vào giai đoạn phát triển mới, trở thành trung tâm tri thức, công nghệ và đổi mới sáng tạo hàng đầu quốc gia như Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ đạo tại Đại hội đại biểu Đảng bộ thành phố (TP) Hà Nội khóa XVIII, nhiệm kỳ 2025-2030 (Đại hội), PGS, TS Bùi Thị An, nguyên Viện trưởng Viện Kỹ thuật nhiệt đới, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Hà Nội cho rằng, Hà Nội cần mạnh dạn hơn nữa, nhất là trong cơ chế, trong liên kết và trong đặt hàng các bài toán phát triển.

Trong bài phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại Đại hội, Tổng Bí thư đặc biệt nhấn mạnh đến việc phát triển Hà Nội thành trung tâm khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, động lực trung tâm thúc đẩy phát triển vùng và quốc gia dựa trên kinh tế tri thức. Đại hội cũng thống nhất thông qua 10 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm trong giai đoạn 2025-2030 trong đó có nhiệm vụ thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số toàn diện trong mọi lĩnh vực. Chỉ đạo có ý nghĩa định hướng chiến lược của Tổng Bí thư cũng như Nghị quyết Đại hội là kim chỉ nam cho hướng phát triển của lĩnh vực khoa học công nghệ Thủ đô thời gian tới.

Viện Nghiên cứu công nghiệp và tiêu chuẩn Malaysia làm việc với Viện Đo lường Việt Nam tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc.

Phát biểu chỉ đạo tại phiên khai mạc Kỳ họp HĐND TP Hà Nội lần thứ hai tám diễn ra sáng 26-11, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội Nguyễn Duy Ngọc nêu quan điểm, phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được nâng tầm, là mục tiêu xuyên suốt, giữ vai trò tiên phong trong định hướng phát triển Thủ đô trong kỷ nguyên mới.

Thực tế cho thấy, hiện nay, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của Thủ đô đã và đang giữ vị trí ngày càng quan trọng. Hà Nội là địa phương dẫn đầu cả nước về số lượng đề tài nghiên cứu, về hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, về tốc độ chuyển đổi số trong nhiều lĩnh vực.

Báo cáo mức độ chuyển đổi số cấp tỉnh được Bộ Khoa học và Công nghệ công bố tháng 10 vừa qua cho thấy, Hà Nội lần đầu tiên vươn lên vị trí thứ nhất, thể hiện sự thay đổi ngoạn mục so với các năm trước. Trong đó, có dấu ấn rõ rệt từ phát triển kinh tế số, xã hội số. Cũng theo các chuyên gia, các chỉ số liên quan đến kinh tế số, xã hội số của Hà Nội đạt điểm số cao và cách biệt với các địa phương khác trước hết bởi Hà Nội có lợi thế tự nhiên, là Thủ đô có dân trí cao, đồng đều, có các hoạt động kinh tế - xã hội diễn ra sôi động. Song, phải kể đến nỗ lực của các cấp chính quyền trong việc thúc đẩy, triển khai các hoạt động kinh tế số, xã hội số.

iHanoi trở thành công cụ số để các cơ quan chính quyền phục vụ người dân nhanh hơn, hiệu quả hơn.

Từ năm 2023, Hà Nội đã triển khai hàng loạt hoạt động thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt, bắt nguồn từ quận Hoàn Kiếm (trước đây) và sau đó mở rộng ra nhiều địa phương.TP phối hợp với các doanh nghiệp, ngân hàng triển khai các mô hình chợ 4.0 thanh toán không dùng tiền mặt. Cùng với đó, Hà Nội cũng thúc đẩy việc thanh toán không dùng tiền mặt trong các hoạt động trên địa bàn, tại các cơ quan nhà nước... Không chỉ xếp thứ nhất cả nước về chỉ số chuyển đổi số, Hà Nội còn liên tiếp 3 năm liền giữ vị trí số một về Đổi mới sáng tạo cấp địa phương. Nhiều nền tảng số đã được đưa vào vận hành phục vụ người dân trong thời gian gần đây, điển hình là nền tảng siêu ứng dụng iHanoi.

Trong phát biểu mới đây, Phó chủ tịch UBND TP Hà Nội Trương Việt Dũng cho biết, Hà Nội đã xác định rõ tầm nhìn, sứ mệnh dẫn đầu về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia. TP đã thông qua chi 4% ngân sách cho lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đây là mức cao hơn mức tối thiểu trung bình (3%) do Quốc hội quy định, thể hiện quyết tâm xây dựng Thủ đô thông minh, hiện đại.

Ngày hội Chuyển đổi số Quốc gia được tổ chức tại TP Hà Nội thúc đẩy mạnh mẽ tiến trình đưa công nghệ số len lỏi vào mọi ngóc ngách của đời sống kinh tế-xã hội.

Dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Nguyễn Duy Ngọc, TP đã kiện toàn Ban Chỉ đạo 57 Thành ủy Hà Nội (cơ quan có nhiệm vụ chỉ đạo, đôn đốc, phối hợp, kiểm tra và giám sát việc triển khai thực hiện các chủ trương, chính sách của Trung ương và TP về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trên địa bàn Thủ đô, đặc biệt là việc thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, ngày 22-12-2024 của Bộ Chính trị "về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia") xác định hàng loạt cơ chế để tạo đột phá về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Với thái độ nhìn thẳng vào sự thật, TP đã chỉ rõ “những tồn tại không thể né tránh” và yêu cầu các đơn vị tự mổ xẻ, tự chấn chỉnh, không vòng vo, không đùn đẩy; chuyển từ tư duy “quản lý” sang tư duy “phục vụ”. Bí thư Thành ủy Hà Nội cũng trực tiếp là Trưởng Ban Chỉ đạo 57 yêu cầu một sự chuyển động thực sự, từ tư duy đến hành động; phải rất quyết liệt, rất cụ thể, gắn với trách nhiệm người đứng đầu.

Với tư duy “không thể phát triển đất nước nếu không dựa vào khoa học công nghệ - đổi mới sáng tạo - chuyển đổi số”, Ban Chỉ đạo 57 của Thành ủy Hà Nội đã tiến hành đánh giá tình hình thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, triển khai nhiệm vụ trọng tâm, “nước rút” trong cuối năm 2025 và năm 2026.

Không những chỉ rõ 17 nhóm tồn tại, 11 nguyên nhân, tập trung vào 18 điểm nghẽn lớn, Ban Chỉ đạo 57 của Thành ủy còn làm rõ 5 phương châm hành động, 6 nhóm nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách. Hà Nội quyết tâm giải quyết ngay các điểm nghẽn cốt lõi. Trong đó, về dữ liệu, Sở Khoa học và Công nghệ có trách nhiệm chủ trì yêu cầu các đơn vị mở và kết nối dữ liệu ngay trong tháng 11-2025; công bố danh mục dữ liệu dùng chung trước ngày 31TP cũng sẽ hoàn thiện phương án đầu tư đồng bộ hạ tầng công nghệ thông tin cho 126 xã, phường; đồng thời cam kết dành 4% tổng chi ngân sách cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số từ năm 2026.

Nhiều sự kiện khoa học công nghệ quan trọng được tổ chức tại TP Hà Nội...

...tạo cơ hội để Thủ đô bứt phá trong lĩnh vực này.

Tại Đại hội, trong tham luận với chủ đề: “Xác lập mô hình tăng trưởng mới, lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực chủ yếu để hiện thực hóa khát vọng phát triển Thủ đô xanh, thông minh, bền vững”, Phó chủ tịch UBND TP Trương Việt Dũng cho rằng, để hiện thực hóa khát vọng phát triển Thủ đô xanh, thông minh, bền vững trên cơ sở xác lập mô hình tăng trưởng lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số làm động lực chủ yếu, TP cần chú trọng vào các giải pháp căn cốt như: Xây dựng các cơ chế thí điểm công nghệ mới, tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải, phát triển năng lượng tái tạo; nâng tỷ lệ công nghiệp chế biến, chế tạo lên 25% GRDP năm 2030, tỷ lệ đô thị hóa đạt 70%, phủ kín hạ tầng số 100%; tiếp tục hoàn thiện các văn bản thi hành Luật Thủ đô 2024, tập trung triển khai thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị; hình thành trung tâm khoa học công nghệ, trung tâm đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp quốc gia, tầm cỡ quốc tế tại các khu vực phát triển đô thị phía Tây, Bắc của Thủ đô theo quy hoạch; đầu tư mạnh mẽ thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số toàn diện…

Hà Nội cần trở thành nơi kiến tạo chính sách mới, thử nghiệm công nghệ mới, đào tạo nhân tài mới và khởi nguồn ý tưởng mới cho quốc gia.

Để hiện thực hóa yêu cầu mà Tổng Bí thư Tô Lâm đặt ra cho TP Hà Nội với việc Hà Nội phải trở thành nơi kiến tạo chính sách mới, thử nghiệm công nghệ mới, đào tạo nhân tài mới và khởi nguồn ý tưởng mới cho quốc gia, PGS, TS Bùi Thị An cho rằng, Hà Nội cần mạnh dạn hơn nữa, nhất là trong cơ chế, trong liên kết và trong đặt hàng các bài toán phát triển.

PGS, TS Bùi Thị An, nguyên Viện trưởng Viện Kỹ thuật nhiệt đới, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Hà Nội.

PGS, TS Bùi Thị An đề xuất ngành khoa học công nghệ Thủ đô cần tập trung thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Điều quan trọng nhất là tạo cơ chế đặc thù để thu hút và phát huy đội ngũ trí thức, chuyên gia, nhà khoa học. Hà Nội phải có chính sách đủ hấp dẫn để giữ chân và mời gọi nhân tài, đồng thời khai thác hiệu quả nguồn lực từ các trường đại học, viện nghiên cứu trên địa bàn. Thúc đẩy mạnh mẽ liên kết “ba nhà” là Nhà nước, nhà trường và nhà doanh nghiệp. Các doanh nghiệp cần được hỗ trợ để trở thành trung tâm ứng dụng công nghệ, còn các học viện, nhà trường cần được đặt hàng các nhiệm vụ nghiên cứu gắn với nhu cầu thực tiễn của thành phố. Bên cạnh đó cần ưu tiên đầu tư cho hạ tầng khoa học công nghệ và chuyển đổi số. Tăng tốc xây dựng trung tâm nghiên cứu, phòng thí nghiệm trọng điểm, dữ liệu mở của TP, cũng như hệ sinh thái số phục vụ người dân và doanh nghiệp.

PGS, TS Bùi Thị An cho rằng, Hà Nội cần tiếp tục đổi mới cơ chế tài chính và đặt hàng nghiên cứu. Cần triển khai cơ chế tài chính linh hoạt, giảm thủ tục hành chính trong nghiên cứu, khuyến khích các sản phẩm khoa học tạo được giá trị kinh tế, xã hội thực chất. Cuối cùng, Thủ đô cần phát triển mạnh mẽ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Hà Nội phải là cái nôi cho các doanh nghiệp công nghệ, startup phát triển, qua đó hình thành các sản phẩm mang thương hiệu trí tuệ của Thủ đô.

Trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, PGS, TS Đào Duy Quát, nguyên Phó trưởng Ban Thường trực Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương (nay là Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương) nêu quan điểm, Hà Nội phải phát huy mạnh mẽ năng lực khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, coi đây là động lực then chốt để nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả phát triển. TP cần tập trung xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo hiện đại, thúc đẩy chuyển đổi số trong mọi lĩnh vực, đồng thời khuyến khích các mô hình, sản phẩm, công nghệ mới. Việc mở rộng hợp tác quốc tế sâu rộng, tiếp thu kinh nghiệm quản trị đô thị tiên tiến cũng là yếu tố quan trọng để Hà Nội đi nhanh, đi trước và đi đúng.

PGS, TS Đào Duy Quát trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân.

Đồng quan điểm với PGS, TS Bùi Thị An, PGS, TS Đào Duy Quát cũng thống nhất nhận định, một yêu cầu quan trọng khác là đào tạo và thu hút nhân tài. Hà Nội phải trở thành trung tâm đào tạo nhân lực chất lượng cao, xây dựng môi trường học thuật, sáng tạo, nghiên cứu thuận lợi để đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học, doanh nhân trí thức gắn bó và cống hiến. Song song với đó là việc nuôi dưỡng, bảo vệ và khuyến khích đội ngũ trí thức trẻ, thế hệ mới, những người sẽ trực tiếp tạo ra ý tưởng mới và giá trị mới cho Thủ đô.

“Chỉ đạo của Tổng Bí thư vừa là định hướng, vừa là động lực mạnh mẽ. Nếu Hà Nội tận dụng tốt nguồn lực trí thức, quyết liệt đổi mới cơ chế và đặt khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo vào vị trí trung tâm trong điều hành phát triển, tôi tin rằng Thủ đô hoàn toàn có thể trở thành động lực tri thức, khoa học, công nghệ của đất nước trong giai đoạn tới”, PGS, TS Bùi Thị An khẳng định.

Hà Nội cần tận dụng tốt nguồn lực trí thức, quyết liệt đổi mới cơ chế và đặt khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo vào vị trí trung tâm trong điều hành phát triển.