Không thể xuyên tạc bản chất của Quốc hội vì Tổ quốc, vì Nhân dân - Bài 5: Gỡ nút thắt thể chế, tạo đồng thuận xã hội
Trong hành trình phát triển của mỗi quốc gia, thể chế đóng vai trò như những con đường cao tốc lớn cho phát triển. Tuy nhiên, muốn thể chế đi vào cuộc sống, mang lại hiệu quả thì cần sự thấu hiểu, đồng thuận xã hội. Trong những năm qua, Quốc hội khẳng định vai trò rất quan trọng trong gỡ nút thắt thể chế và tạo đồng thuận xã hội.
Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIII xác định thể chế là một trong 3 đột phá chiến lược. Trong đó nhấn mạnh, hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển, trước hết là thể chế phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, cạnh tranh hiệu quả. Tập trung ưu tiên hoàn thiện đồng bộ, có chất lượng và tổ chức thực hiện tốt hệ thống luật pháp, cơ chế, chính sách, tạo lập môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, lành mạnh, công bằng cho mọi thành phần kinh tế, thúc đẩy đổi mới sáng tạo; huy động, quản lý và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển, nhất là đất đai, tài chính, hợp tác công-tư; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền hợp lý, hiệu quả, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực bằng hệ thống pháp luật.
Dự thảo văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng đặt thể chế ở vị trí trung tâm của chiến lược phát triển. Dự thảo báo cáo chính trị trình đại hội nêu rõ: Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tư duy, thúc đẩy đột phá chiến lược, kiến tạo hệ sinh thái phát triển mới, bảo đảm quan điểm lấy phát triển để ổn định, ổn định để thúc đẩy phát triển và không ngừng nâng cao đời sống, hạnh phúc của Nhân dân; tập trung hoàn thiện toàn diện, đồng bộ thể chế phát triển nhanh, bền vững đất nước, trong đó thể chế chính trị là then chốt, thể chế kinh tế là trọng tâm, các thể chế khác là rất quan trọng.
Phát biểu tại phiên khai mạc Kỳ họp thứ tám (Quốc hội khóa XV), Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm (nay là Tổng Bí thư Tô Lâm) nhấn mạnh, trong 3 điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là thể chế, hạ tầng và nhân lực thì thể chế là “điểm nghẽn” của “điểm nghẽn”. Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, những tồn tại, hạn chế kéo dài đã nhiều năm cần khẩn trương khắc phục, không để cản trở phát triển, gây lãng phí, lỡ thời cơ phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới. Đây là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị nhưng trọng trách rất lớn đặt lên vai của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các đại biểu Quốc hội và Chính phủ.
Gỡ nút thắt thể chế là một quá trình dài hơi, đầy cam go, đòi hỏi không chỉ bản lĩnh chính trị mà còn năng lực chuyên môn, tư duy cải cách mạnh mẽ. Quốc hội đã phát huy mạnh mẽ vai trò trong việc hoàn thiện thể chế; việc sửa đổi, bổ sung một số điều Hiến pháp năm 2013 đã kịp thời thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng, nhất là về sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước theo hướng “tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, gần dân, sát dân, sát thực tiễn”. Cùng với đó, Quốc hội đã đồng hành cùng với Chính phủ tháo gỡ những khó khăn trong việc giải quyết những vấn đề phát sinh từ thực tiễn cuộc sống. Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, các Đại biểu Quốc hội phát huy tinh thần chủ động, tích cực trong công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật, được ghi nhận là điểm sáng của Quốc hội Việt Nam.
Quốc hội cũng là một trong những cơ quan đi đầu trong chuyển đổi số. Việc giảm tài liệu giấy, triển khai các hệ thống làm việc trực tuyến, đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo, phát triển hạ tầng số góp phần hiện đại hóa, nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội. Từ đó, hỗ trợ cho công việc của đại biểu Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, góp sức hoàn thành khối lượng công việc lập pháp kỷ lục. Phát huy kết quả đã đạt được, trong nhiệm kỳ tới, vấn đề kỷ cương, kỷ luật trong công tác xây dựng pháp luật được các đại biểu Quốc hội đặc biệt quan tâm với mong muốn hạn chế các trường hợp không đáp ứng thời gian, đồng thời, bảo đảm chất lượng các dự án luật, nghị quyết trình Quốc hội.
Trong bối cảnh mới, yêu cầu cải cách thể chế đối với Quốc hội không chỉ là nhiệm vụ thường xuyên, mà trở thành trọng trách chính trị cấp bách, mang ý nghĩa sống còn cho sự phát triển đất nước. Những nhiệm vụ Đảng giao cho Quốc hội cũng như sự kỳ vọng của Nhân dân đối với Quốc hội ngày càng lớn hơn, đòi hỏi Quốc hội tiếp tục đổi mới tư duy. Một yêu cầu cấp thiết là phải kiểm tra, rà soát, sửa đổi hoặc bãi bỏ các quy định mâu thuẫn, chồng chéo, gây khó khăn cho quản lý nhà nước và hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới nêu rõ, xây dựng pháp luật phải bám sát thực tiễn, tiếp thu có chọn lọc giá trị tinh hoa của nhân loại, bảo đảm tính hệ thống, nắm bắt mọi cơ hội, mở đường, khơi thông mọi nguồn lực, đưa thể chế trở thành lợi thế cạnh tranh, nền tảng vững chắc, động lực mạnh mẽ cho phát triển, tạo dư địa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế hai con số, nâng cao đời sống của Nhân dân, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại của đất nước.
Quá trình xây dựng, ban hành pháp luật gắn bó chặt chẽ thực tiễn, giải quyết những vấn đề thực tiễn đặt ra là một trong những định hướng đổi mới quan trọng nhất của quy trình xây dựng pháp luật. Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025 được Quốc hội thông qua đã thể chế được chủ trương, định hướng của lãnh đạo Đảng, Nhà nước về đổi mới tư duy, quy trình xây dựng pháp luật. Với những quy định mới của luật, quy trình xây dựng một bộ luật được rút ngắn và thông qua tại một kỳ họp.
Theo quy định của luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội chủ trì, phối hợp với Chính phủ xây dựng định hướng lập pháp nhiệm kỳ của Quốc hội, trình cơ quan có thẩm quyền của Đảng phê duyệt. Với việc thẩm quyền quyết định Chương trình lập pháp hằng năm được chuyển từ Quốc hội sang Ủy ban Thường vụ Quốc hội giúp đơn giản hóa trình tự, thủ tục. Luật cũng mở ra cơ chế để giải quyết nhanh chóng những vấn đề bất cập, phát sinh từ thực tiễn. Theo đó, luật bổ sung quy định về quy trình xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật theo trình tự thủ tục rút gọn và trong trường hợp đặc biệt để phản ứng chính sách kịp thời trước các yêu cầu cấp bách của thực tiễn. Các quy định mới của luật đặt cơ quan chủ trì soạn thảo, cơ quan chủ trì thẩm tra và các cơ quan liên quan trong tư thế luôn sẵn sàng, hòa chung nhịp đập của cuộc sống.
Việc đánh giá tác động của dự thảo luật, nghị quyết được thực hiện trên 4 khía cạnh: Hệ thống pháp luật, kinh tế-xã hội, giới (nếu có) và thủ tục hành chính (nếu có). Đồng thời, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025 bổ sung cơ chế tham vấn sâu rộng, có sự tham gia của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, các bộ, cơ quan ngang bộ, trong quá trình xây dựng chính sách. Qua đó giúp tiếp thu, hoàn chỉnh chính sách, nâng cao chất lượng dự thảo văn bản, sớm cụ thể hóa đường lối, chủ trương của Đảng vào cuộc sống, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
Hội thảo góp ý dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi).
Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025 bổ sung cơ chế tham vấn sâu rộng, có sự tham gia của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, các bộ, cơ quan ngang bộ, trong quá trình xây dựng chính sách. Qua đó giúp tiếp thu, hoàn chỉnh chính sách, nâng cao chất lượng dự thảo văn bản, sớm cụ thể hóa đường lối, chủ trương của Đảng vào cuộc sống, đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
Mở rộng tham vấn và đánh giá tác động của dự thảo luật cũng chính là xây dựng nền tảng để tạo đồng thuận xã hội ngay từ quá trình xây dựng pháp luật. TS Nguyễn Sĩ Dũng, Ủy viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội nhấn mạnh, việc đánh giá tác động chính sách và đánh giá tác động điều chỉnh cần được thực hiện một cách thực chất, dựa trên bằng chứng, số liệu và mô hình phân tích khoa học. Theo TS Nguyễn Sĩ Dũng, quy trình lập pháp phải mở và có sự tham gia thực chất của xã hội. Pháp luật là sản phẩm của xã hội, do đó, phải được xây dựng trên cơ sở tham vấn rộng rãi người dân, doanh nghiệp, các hiệp hội nghề nghiệp và giới chuyên gia. Việc công khai các dự thảo luật, các phản biện và giải trình tiếp thu là cách tốt nhất để tạo đồng thuận xã hội và nâng cao chất lượng chính sách. Có thể khẳng định rằng, khi pháp luật tạo được sự đồng thuận xã hội thì việc đi vào cuộc sống cũng thuận lợi và nhanh chóng hơn bởi được sự đồng tình, ủng hộ của người dân, họ không chỉ là đối tượng tác động mà còn là người thụ hưởng chính sách.
Ngay tại Kỳ họp thứ mười, Quốc hội khóa XV đang diễn ra, dự kiến, Quốc hội sẽ xem xét, thông qua 53 dự án luật, nghị quyết. Với khối lượng công tác lập pháp của Kỳ họp thứ mười là lớn nhất trong lịch sử các kỳ họp Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, đây là minh chứng sinh động cho tinh thần pháp luật phải đi trước một bước, mở đường cho đổi mới sáng tạo, lấy cuộc sống và lợi ích của Nhân dân làm thước đo của chính sách.
Có thể nói, với bản chất và những giá trị thực chất vì Tổ quốc, vì Nhân dân của Quốc hội Việt Nam kể từ khi ra đời tới nay thì những luận điệu xuyên tạc của thế lực thù địch về Quốc hội Việt Nam là hoàn toàn sai trái và sẽ bị thực tế khách quan phủ nhận.
- Nội dung: NHÓM PHÓNG VIÊN BÁO QĐND
- Ảnh: BÁO QĐND và VĂN PHÒNG QUỐC HỘI
- Kỹ thuật, đồ họa: TRUNG THÀNH