Lễ Hội Phết Hiền Quan, những góc nhìn

Hội Phết Hiền Quan là một lễ hội của xã Hiền Quan, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ, được tổ chức từ ngày 12 đến 13 tháng Giêng Âm lịch hằng năm, trong đó ngày chính hội là ngày 13. Lễ hội được tổ chức nhằm tôn vinh tinh thần thượng võ và tưởng nhớ hai vị thành hoàng là Thiều Hoa công chúa, một nữ tướng dưới thời Hai Bà Trưng có công đánh giặc và Mộc Trang đại vương thời nhà Đinh có công dẹp loạn 12 sứ quân.

Sâu xa ý nghĩa của màn đánh phết là nhằm ôn lại sự tích của nữ tướng Thiều Hoa công chúa. Qua đó giáo dục, bồi đắp lòng tự hào về truyền thống đánh giặc giữ nước của cha ông ta. Trò đánh phết là môn thể thao có tính văn hóa nhằm rèn luyện cả thể lực và trí lực, tinh thần thượng võ, đoàn kết cho con người nên người dân làng Hiền luôn mong muốn lãnh đạo xã và các cấp liên quan có phương án quản lý, chỉ đạo tổ chức thực hiện đánh phết tại lễ hội Phết Hiền Quan vào những năm sau.

Toàn cảnh công tác chuẩn bị lễ hội tại đình làng Hiền nhìn từ trên cao.
Thanh niên trong làng mỗi người một tay phục vụ lễ hội.
Đúng 12 giờ trưa ngày 12 tháng Giêng Âm lịch (tức ngày 2-2), Lễ hội Phết Hiền Quan bắt đầu bằng lễ rước từ đình Hiền Quan - nơi thờ Đức Ông Lý Mộc Trang thời Đinh và đền Hiền Quan, thờ Thiều Hoa công chúa thời Hai Bà Trưng.
Tham gia lễ rước có các thanh niên trong các làng và học sinh Trường THCS Hiền Quan, mang đến không khí trang nghiêm và lan tỏa những giá trị tốt đẹp của lịch sử, văn hóa lễ hội được phát huy từ ngàn đời nay.
Hội Phết Hiền Quan gồm 4 phần: Rước kiệu, tế lễ, kéo quân và đánh phết.
Trên kiệu là các sắc phong, bài vị, quả phết, quả chúi được cất giữ trong cung cấm của Đình làng.
Lễ rước kiệu và nhang án tại Hội Phết Hiền Quan năm 2023. Kiệu được khiêng từ đình ra đền do các "binh sĩ" hộ tống.
Năm nay, Ban tổ chức lễ hội Phết Hiền Quan (huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ), chỉ tổ chức các phần nghi lễ, không tổ chức lễ đánh trận phết. Người dân làng Hiền ai cũng buồn, không ai vui khi một lễ hội truyền thống của người dân làng Hiền đang dần bị quên đi.
Nhiều cụ già trong làng cho biết: "Hàng trăm năm trở lại đây, chưa có ai chết, hay gãy tay chân gì khi tham gia đánh phết...ấy thế mà...".
Lăng thờ nữ tướng Thiều Hoa đã được công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia.
Thắp hương chuẩn bị trước hành lễ.
Năm nay, để không xảy ra các hành vi phản cảm, kích động, bạo lực trong lễ hội như chỉ đạo của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Ban tổ chức hội Phết Hiền Quan đã xây dựng kế hoạch, kịch bản tổ chức lễ hội, trong đó chú trọng việc tuyên truyền, hướng người dân tham gia lễ hội văn minh, lịch sự.
Bên cạnh đó, địa phương cũng đã phối hợp với các lực lượng chức năng đề ra các phương án để đảm bảo hội Phết diễn ra an toàn.
Theo ông Lưu Văn Hiệu, Bí thư Đảng ủy xã Hiền Quan: "Chưa bao giờ có người dân nào tham gia hội phết bị thương do quả phết. Việc xô xát (nếu có) xảy ra giữa những người dân ở nhiều địa phương tham gia lễ hội là trách nhiệm trong việc tổ chức tuyên truyền và phương án ngăn ngừa từ xa".
Người đọc văn tế là ông Bàn Thượng, nội dung các bản văn tế được viết trong các sắc phong.
Lễ "Khẩn tấu" do ông Tiên Chỉ đọc, nội dung: Mong cuộc sống an bình cho mọi người sau đó là lễ dâng xôi gà, bánh chưng, bánh dày lên các bậc Thánh hiền.
Các quả phết được Ban tổ chức trang trọng đặt trong hương án sân đền.
“Xã Hiền Quan sẽ tích cực phối hợp với cơ quan chức năng để xây dựng hoàn thiện phương án hạ tầng sân đánh phết đảm bảo điều kiện. Vào mùa hội năm sau, nghi thức tung và cướp phết như truyền thống được tổ chức”, Chủ tịch UBND xã Hiền Quan Lê Trung Huyên chia sẻ mong muốn của chính quyền và người dân.
Tiên Chỉ làng cất các quả phết sau phần lễ vào đền.
Lễ hội Phết Hiền Quan năm 2023.
Theo quan niệm, hễ ai cướp, động được vào quả phết sẽ mang lại may mắn cả năm nên tiết mục đánh phết (cướp phết) hằng năm tại đây thu hút rất đông người dân tới tham dự.
Ba quả Chúi sẽ xuất hiện vào ngày thứ 2 của lễ hội, nhưng nay chỉ làm đến phần lễ...
Sau 2 ngày tổ chức, lễ hội đã kết thúc để lại nhiều tiếc nuối của người dân và khách thập phương.
Người dân mong mỏi, lãnh đạo địa phương có những phương án đảm bảo an toàn, an ninh trật tự, đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao ý thức trong việc thực hiện văn minh lễ hội để hội đánh đánh phết tiếp tục được tổ chức hằng năm nhằm tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống và tinh thần thượng võ của dân tộc ta.

VIỆT TRUNG ( thực hiện )